Rusland: vissersprotest verontrust autoriteiten

René Does

In autoritair geregeerde landen kan opgekropte volkswoede tot een totaal onvoorspelbare uitbarsting komen, zo heeft de massale onrust in de Arabische wereld weer eens aangetoond. Hoe in Rusland sportvissers de autoriteiten de stuipen op het lijf jaagden.

In de laatste week van 2010 presenteerde het Staatscomité voor Visserij (Rosrybolovstvo) een ogenschijnlijk begrijpelijk en redelijk beleidsvoornemen. Namelijk het invoeren van een betaalde viskaart voor sport- en vrijetijdsvissers in Rusland. Oeverbescherming en bescherming van de visstand kosten het departement jaarlijks tussen de 2 en 2,5 miljard roebel (50 tot 60 miljoen euro), dus waarom zouden vissers daar niet aan hoeven meebetalen, zo redeneerde het visserij-departement.

Regionale besturen wezen via pachtconstructies duizenden visplekken aan waar betaald vissen toegestaan is. De pachters geven voor deze plekken ‘viskaarten’ uit. Zij verplichten zich diensten aan de vissers te leveren, zoals het maaien van oevers en onderhoud van de visstand.

Het uitgegeven van pachtvergunningen werd aan regels gebonden. Zo kon bij rivieren betaald vissen pas vanaf tien kilometer vanaf het centrum van de woonplaats van een visser worden opgelegd en mocht het bij stuwmeren en andere waterreservoirs om niet meer dan 20 procent van het wateroppervlak gaan. Verder moesten er in de nabijheid van betaalde visplekken even grote gratis alternatieve plekken zijn.

Maar in het hele besluitproces was buiten de Russische vissers om gerekend. Die vinden eigenlijk dat vissen in de vrije natuur sowieso gratis moet blijven en hebben er geen vertrouwen in dat de pachters van visplekken de vereiste diensten daadwerkelijk zullen leveren. Bovendien willen de sportvissers het genieten van de vrije natuur vanachter een hengel niet vergald zien door langskomende medewerkers van inspectiediensten. En gevangen vissen leveren gratis maaltijden op.

Via internetfora van vissers en het populaire vissersweekblad Rybak rybaka (Vissersgeluk) vormde zich een protest onder de Russische vissersgemeenschap, die in het laatste weekend van maart tot uiting kwam. In vijftien grote Russische steden, waaronder Moskou, gingen duizenden boze vissers de straat op om te protesteren tegen ‘betaald vissen’. Inmiddels hadden regionale overheden voor 6.500 visplekken pachtvergunningen uitgegeven.

In Kazan, de hoofdstad van Tatarstan, gingen drieduizend vissers de straat op, waarmee hun demonstratie de grootste in de deelrepubliek was sinds 1993. De demonstranten droegen kaarten mee, waarop ze aantoonden dat inmiddels alle populaire visplekken langs de meest visrijke rivieren in de deelrepubliek (de Wolga, Kama, Vjatka en Svijaga) in pacht waren gegeven voor de invoering van betaald vissen. Voor een driedaagse kaart moesten de vissers gemiddeld 200 roebel (5 euro) betalen, voor een halfjaarkaart 1.200 roebel en voor een jaarkaart 2.000 roebel.

Andrej Krajny, het hoofd van Rosrybolovstvo, probeerde de gemoederen onder de vissers te bedaren door te benadrukken dat er niet voor gevangen vis werd betaald, maar voor dienstverlening. Verder zei hij dat betaald vissen op slechts 1 procent van de oevers van rivieren en waterreservoirs werd ingevoerd. Dus 99 procent was nog vrij voor gratis vissen. De vissers brachten hier tegenin dat zij vooral op die 1 procent van de oevers zaten en dat er in de praktijk sprake was van algemene invoering van betaald vissen in Rusland.

Er zijn enkele miljoenen sportvissers in Rusland. De gebeurtenissen in de Arabische wereld waarschijnlijk indachtig, wisten de Russische autoriteiten na de protesten in het laatste weekend van maart niet hoe snel ze moesten reageren. President Dmitri Medvedev verordonneerde meteen een moratorium op het uitgeven van nieuwe pachtvergunningen tot 1 oktober 2011. Premier Vladimir Poetin wilde vervolgens een langer moratorium zolang niet duidelijk was vastgesteld ‘welk percentage van het wateroppervlak in een regio voor commerciële exploitatie bestemd kan worden’. ‘Dit percentage moet minimaal zijn,’ vulde hij aan.

Volgens de laatste berichten is het moratorium verlengd tot ruim een jaar. Dus tot na de presidentsverkiezingen in het voorjaar van 2012.

Vergelijkbare pachtplannen zijn er ook voor bossen in Rusland, waardoor de vele Russische bosliefhebbers in de nabije toekomst zullen moeten betalen voor het maken boswandelingen en het plukken van bloemen en bosvruchten om zo het bosbeheer een handje te helpen financieren. Het hoeft geen betoog dat ook deze plannen voorlopig in de ijskast zijn gezet.