Recessie voorbij, voorspoed lonkt

Jan Limbeek

Alle nationale en internationale instituten verwachten een economische groei in Rusland in 2017. Een kleine groei. Niettemin zijn de eerste signalen veel positiever, met name van de Purchasing Managers Index (PMI), die de verwachtingen van managers in de particuliere sector weergeeft en samengesteld wordt door onderzoeksbureau Markit. Het is best mogelijk dat 2017 een goed economisch jaar wordt.

De economische recessie duurde twee jaar, van 2015 tot en met 2016, maar was niet zwaar. De vorige twee recessies van 1998 en 2009 duurden korter, maar waren veel heviger.

Volgens oorspronkelijke cijfers kromp de economie in 2015 met 3,7 procent. Maar na de eerste herziene cijfers van 1 februari 2017 bedroeg de krimp een kwart minder: 2,8 procent. Voor 2016 zijn nog geen herziene (betere) cijfers beschikbaar. Toch valt ook dit cijfer mee: het Russische BBP was in 2016 slechts 0,2 procent kleiner dan in 2015, terwijl de voorspellingen drie keer slechter waren. In de tabel onderaan dit stuk staan diverse recente sociaal-economische gegevens.

De meevallende cijfers van 2016 zijn vooral een gevolg van de sterke resultaten van de laatste twee maanden. Wie de resultaten van de PMI in 2016 heeft gevolgd, zal niet verrast zijn. De PMI werd im de loop van het jaar steeds positiever, zeker naarmate het eind van 2016 naderde. De eerste maand van 2017 liet nog hogere PMI's zien.

PMI
Onderzoeksbureau Markit houdt de economische situatie bij in meer dan dertig landen. Sinds 1999 beoordeelt Markit de PMI van de goederenfabricage van de industriële productie in Rusland en sinds 2002 ook de PMI van de Russische dienstensector.

In de tweede helft van elke maand vraagt Markit aan representatieve managers in de in de fabricage- of de dienstensector naar de stand van zaken op een hele reeks terreinen in de bedrijfsvoering. Ook verwachtingen van managers op deze terreinen en hun verklaringen neemt Markit mee. Bijvoorbeeld of er extra werknemers zijn aangenomen en of men dit gaat doen. Aan het begin van de volgende maand publiceert Markit de resultaten in één seizoensgecorrigeerd totaalcijfer voor de fabricage en één voor de dienstensector. Een PMI boven de vijftig betekent (verwachte) groei ten opzichte van de voorafgaande maand.

In januari 2017 zijn de resultaten in elk onderdeel van de bedrijfsvoering verbeterd. Opmerkelijk en eveneens positief, is dat ondanks het extra werk zowel de input als de outputprijzen langzamer gestegen zijn, met name in de fabricage. Dit past in de algemene trend van dalende inflatie in Rusland. In december 2016 was de inflatie op jaarbasis 5,4 procent en in januari 2017 5,0 procent.

De industriële productie in Rusland bestaat uit drie subsectoren: delfstofwinning, nutsafdeling (productie en distributie van water, elektriciteit en gas) en de goederenfabricage, ook wel de verwerkende industrie genoemd. De stand in de industrie wordt het best weergegeven door de goederenfabricage, want de nuts- en delfstof-subsectoren hebben een dempend effect op de industriële resultaten. Markit kijkt alleen naar de goederenfabricage.

De PMI in de goederenfabricage was in januari 2017 zeer positief: 54,7. Een vol punt hoger dan in december en het beste resultaat sinds maart 2011 (zeventig maanden). De nevenstaande grafiek toont dat de PMI in de fabricage al zes opeenvolgende maanden, sinds augustus 2016, hoger is dan de voorafgaande maand.

De orderportefeuille groeide naar het hoogste niveau in bijna tien-en-half jaar. Daarom verwacht Markit-econoom Samuel Agass, die de PMI-resultaten beoordeelt, dat het huidige groeitempo de komende maanden voortgezet wordt.

De PMI in de dienstensector was nog positiever dan de PMI in de fabricagesector. In januari 2017 was de diensten-PMI 58,4. Dit is het hoogste niveau sinds juli 2008. Dit totaalcijfer van 58,4 was bijna twee punten hoger dan dat van december, toen het resultaat 56,5 was.

Het optimisme van dienstverleners en de toename van de werkgelegenheid in de sector steeg naar het hoogste niveau sinds respectievelijk 44 en 41 maanden. Voor de zevende opeenvolgende maand steeg de orderportefeuille: zoveel maanden opeenvolgende groei werd het laatst midden 2005 genoteerd. De werkgelegenheid in de dienstensector verminderde de laatste vier maanden van 2016, maar nam in januari weer snel toe.

Zoals gezegd bestaan beide PMI's uit één cijfer, dat samengesteld wordt uit verschillende onderdelen van de bedrijfsvoering, zoals nieuwe orders, het aannemen van extra personeel en dergelijke. Het onderdeel huidige productie van beide sectoren geeft Markit ook weer in één cijfer.

Deze samengestelde productie-index (Composite Output Index) geeft de stand van de huidige productie in de particuliere sector weer, nog voor er economische cijfers verschijnen. De geschiedenis toont aan dat de samengestelde productie-index een behoorlijk betrouwbaar beeld geeft van de economie.

In januari 2017 is de samengestelde productie-index, die tegelijk met de diensten-PMI wordt gepubliceerd, naar recordniveau gestegen: van 56,6 in december 2016 naar 58,3. Dit is het hoogste niveau sinds juni 2008, zoals te zien is in de nevenstaande grafiek.

Toekomst
Historisch voorspelt de PMI de economische resultaten nauwgezet. Als dit nu niet anders zal zijn, geven de statistici straks aan dat de productie begin 2017 fors is gestegen. In plaats van de voorspelde kleine groei, zou 2017 een aanzienlijke economische groei kunnen laten zien. Mits de PMI natuurlijk positief blijft.

De Russische PMI's van januari 2017, gepubliceerd op 1 en 3 februari, geven dus aanleiding tot veel economisch optimisme. Natuurlijk is het BBP niet hetzelfde als de productie in de fabricage- en dienstensector. De productiegroei en stemming in deze sectoren is evenwel indicatief voor het gehele BBP.

Maar het jaar is nog lang. Sommige experts vinden de voortgaande krimp van de omzet van de detailhandel het grootste gevaar voor de economische groei. In december 2016 verminderde die met 5,9 procent op jaarbasis, terwijl min 3,7 was verwacht.

Dit gevaar wordt waarschijnlijk overdreven. De PMI van zowel de fabricage als de dienstensector laat zien dat er fors meer werknemers aangesteld worden. De werkloosheid, die met een jaargemiddelde van 5,5 procent van de beroepsbevolking in 2016 al niet hoog was, zal verder afnemen. Er is niets beter voor het inkomen en het (zelf-)vertrouwen van de bevolking dan werk. (Andersom is er niets slechter voor het inkomen en vertrouwen dan baanverlies.) Wat dit betreft zal de koopkracht en de koopbereidheid toenemen en dus een gunstig effect hebben op de omzet van de detailhandel.

Natuurlijk kan de mogelijke economische voorspoed in 2017 belemmerd worden door negatieve gebeurtenissen, zoals een instortende olieprijs, of ongunstige onverwachte zaken. Maar de kans dat er voor Rusland juist positieve gebeurtenissen plaatsvinden, die dus een extra gunstig effect op de economie hebben, lijkt na de verkiezing van Donald Trump minstens zo groot.