Klinkende overwinning voor Vladimir Poetin

Jan Limbeek

De enorme overwinning van Vladimir Poetin bij de presidentsverkiezingen van 18 maart 2018 is onbetwistbaar, maar de laatste opiniepeilingen lijken aan te tonen dat zijn populariteit iets begint af te nemen.

Een overwinning voor Poetin in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen stond zozeer vast, dat het Kremlin een ambitieuzer doel stelde: een 2x70 uitslag. Dit wil zeggen, een opkomst van 70 procent van de kiesgerechtigden van wie 70 procent voor Poetin moest stemmen. Dit zou moeten plaatsvinden zonder grootschalige fraude.

Het eerste deel van de doelstelling, een opkomst van 70 procent, werd niet helemaal gehaald. De opkomst was 67,5 procent (73.578,9 miljoen kiezers). Maar de iets te lage opkomst werd overgecompenseerd door het grote percentage Poetin-stemmers: 76,7 procent, oftewel 56,4 miljoen stemmen.

Dit is ruim de helft van het totaal aantal kiesgerechtigden. Daardoor is een ander doel van Poetin ruimschoots gehaald: minimaal 50 miljoen stemmen.

De presidentsverkiezingen hebben de massale populariteit van Poetin eens te meer bevestigd. Toch is Poetins aanhang iets minder groot dan het goedkeuringspercentage van zijn presidentschap suggereert.

Iedere maand vraagt het onafhankelijke Levada Centrum aan een selectie Russen of ze Poetins beleid steunen of niet. In de onderstaande figuur staan de resultaten sinds augustus 1999, toen Poetin premier werd.

Het enorme goedkeuringspercentage is een overschatte indicator omdat er slechts drie antwoorden mogelijk zijn naar aanleiding van Poetins beleid: keurt goed, keurt af of weet niet. De laatste optie kiest een à twee procent van de respondenten.

In de eerste acht jaar van Poetins presidentschap schommelde zijn goedkeuringspercentage gemiddeld rond de 70 à 80 procent. Na zijn herverkiezing in maart 2012 was Poetins steun gedaald naar zo'n 65 procent. Na de annexatie van De Krim in maart 2014 sprong Poetins goedkeuringspercentage ongeveer 20 punten vooruit. Daarom was het niet vreemd dat hij bij de presidentsverkiezingen van 2012 minder steun had dan in 2018: 63,6 om 76,7 procent.

Tussen de Krimannexatie en december 2017 kwam het percentage Russen dat Poetins beleid steunde nooit beneden de 81 procent. In 2018 veranderde dit een beetje. Het voorlopige dieptepunt werd in februari 2018 bereikt, toen 78 procent van de respondenten Poetins beleid goedkeurde. In maart herstelde dit weer naar de 80 procent die ook in januari gold.

Onduidelijk is of de lichte daling van Poetins steun in de eerste drie maanden van 2018 te maken had met de presidentiële campagne, toen Poetin meer kritiek kreeg en andere presidentskandidaten meer aandacht. Ook interessant, maar onbeantwoordbaar, is de vraag of Poetin nog meer steun zou hebben gekregen als de presidentsverkiezingen eerder hadden plaatsgevonden.

Overigens valt hetzelfde te zeggen van premier Medvedev. Alleen zijn de cijfers bij hem nog veel lager. Op het hoogtepunt van zijn aanhang in september 2014 keurde 71 procent van de respondenten Medvedevs beleid goed en 27 procent keurde het af. In maart 2018 waren de respectievelijke cijfers 39 en 59 procent.

De continue afname van goedkeuring van Medvedevs beleid maakt de kans nog groter dat president Poetin een andere premier zal aanstellen. Twee andere vragen van het Levada Centrum ondermijnen de waarde van Poetins torenhoge goedkeuringspercentages enigszins. De vraag naar het vertrouwen in politici en de vraag naar de stand van het land.

Het Levada Centrum stelt geregeld een open vertrouwensvraag, waarop de respondenten zelf moeten antwoorden welke politici (of maatschappelijke figuren) ze vertrouwen. Zie de nevenstaande tabel.

Ook bij deze vraag scoort Poetin verreweg het best. Maar wel duidelijk minder dan bij de goedkeuringsvraag. In decenber 2017 keurde ruim 80 procent van de respondenten Poetins beleid goed, terwijl niet meer dan 60 procent hem vertrouwenswekkend vindt.

Een deel van de respondenten zegt Poetins beleid te steunen, maar weet hem niet te noemen als iemand die ze vertrouwen. Terwijl ze meerdere -tot zes - personen mogen opnoemen. Een kwart van de respondenten op deze open vraag (de onderste drie rijen uit de tabel) geeft liever geen antwoord.

Iets dergelijks is zichtbaar in een andere vraag van het Levada Centrum: ontwikkelt Rusland zich vandaag de dag in de juiste richting of beweegt het zich de verkeerde kant op? Ook bij deze vraag speelt de Krimannexatie een bepalende rol in de positievere antwoorden.

Interessant is ook dat men nu juist positiever is geworden in 2017 en 2018, terwijl men de personen Medvedev en Poetin slechter beoordeelt. Maar het opvallendst is dat de respondenten de stand van het land aanmerkelijk negatiever waarderen dan degene die hiervoor verantwoordelijk is: president Vladimir Poetin.