Inflatie in 2017 op het laagste niveau ooit

Jan Limbeek

In 2017 is de Russische inflatie gehalveerd naar 2,5 procent. In 2016 daalde de inflatie ook flink van 12,9 naar 5,4 procent. Naar verwachting van de Centrale Bank van Rusland (CBR) zal de inflatie in 2018 geleidelijk aan weer oplopen naar het gewenste niveau van 4 procent. Het lijkt erop dat zo'n toename niet makkelijk zal gaan.

In de steden Moskou en Sint Petersburg was de inflatie een stuk hoger: respectievelijk 3,8 en 3,7 procent.

De kerninflatie, die de prijstrend beter weergeeft omdat de meeste schommelingen niet meegerekend worden, is in 2017 zelfs drie keer lager geworden, van 6,0 procent in 2016 naar 2,1 in 2017. De kerninflatie is dus lager dan de totale inflatie - 2,1 om 2,5 procent. Dit kan de verwachting van de CBR doorkruisen dat de inflatie in 2018 fors gaat stijgen.

De onderstaande figuur laat zien dat de prijzen in augustus en september daalden. In juli 2017 was de inflatie nagenoeg even hoog als in december. Dus in de vijf maanden na juli 2017 is de inflatie niet gestegen. De prijzen van groente en fruit kwamen in december voor het eerst sinds juli weer boven het niveau van een jaar eerder.

De CBR voorziet dat de inflatie in het eerste kwartaal van 2018 ongeveer op het niveau van november en december blijft: 2,5 procent. Aldus zal de inflatie vijf maanden - van november tot en met maart - stabiel en laag zijn. De CBR denkt dat de inflatie in de tweede helft van 2018 geleidelijk gaat oplopen naar het gewenste niveau van vier procent.

Opmerkelijk is dat de CBR eind 2016 ook voorspelde dat de inflatie zou dalen naar vier procent eind 2017. Dit werd dus 2,5 procent. Het laat zien dat het eigenlijk onmogelijk is om de hoogte van de inflatie te voorzien omdat er zoveel onduidelijke en onvoorzienbare variabelen zijn.

Waarom zou in 2018 de inflatie wel naar vier procent stijgen? Het lijkt behoorlijk twijfelachtig dat de inflatieprognose uitkomt met de huidige lage kerninflatie, de onzekere variabelen en zonder een echte verzachting van het monetaire beleid, bijvoorbeeld door de rente extra te verlagen. Het is goed mogelijk dat de inflatie eind 2018 het doel van vier procent haalt. Maar lager kan net zo goed.

De CBR noemt drie redenen waarom de inflatie in 2018 weer gaat stijgen: de betrekkelijk lage voedselprijzen stijgen weer omdat het aanbod gaat afnemen, de koers van de roebel verzwakt weer waardoor de prijs van importproducten - en dus het algemene prijsniveau - hoger wordt. De derde reden is de groeiende consumptieve vraag die de prijzen opdrijft. Zoals gezegd zijn dit onzekere factoren.

De CBR rekent bijvoorbeeld met een olieprijs (de exportvariant Ural) van 55 dollar per vat in 2018. Maar het is onmogelijk te voorspellen wat olie gaat doen. Wellicht blijft de olieprijs in 2018 op het huidige hoge niveau van rond de 70 dollar per vat.

Het verband tussen de hoogte van de olieprijs en de koers van de roebel is niet zo strak meer als vroeger, maar in het algemeen geldt nog steeds dat de koers van de roebel makkelijker op peil blijft - of stijgt - als de olieprijs relatief hoog is.

De onderstaande grafiek laat zien dat de waarde van de roebel in 2017 gemiddeld op peil bleef. Ten opzichte van de euro verzwakte de roebel met acht procent. Maar ten opzichte van de dollar won de roebel met vijf procent aan kracht. De kracht van de roebel was een van de redenen dat de inflatie in 2017 daalde. Dit gold trouwens ook voor 2016.

Tot en met 2016 was er een groot verschil tussen de nominale en de reële wisselkoers van de roebel. De reële wisselkoers houdt rekening met de geldontwaarding (inflatie) in Rusland en elders. De Russische inflatie was veel hoger dan in - pakweg - de eurozone. De koopkracht van de roebel daalde dus aanmerkelijk sterker dan die van de euro of de dollar.

Dit is veranderd. De Russische inflatie in 2017 was 2,5 procent, de inflatie in de eurozone 1,4 procent en de inflatie in de VS 2,1 procent. Het verschil tussen de Russische en de Westerse inflatie is nog nooit zo klein geweest. Het verschil tussen de nominale en de reële wisselkoers dus ook.

Kosten voedsel voor Russische minima
De onderstaande grafiek laat zien dat vanaf de tweede helft van 2014 de prijsstijgingen van vier subgroepen, die alle prijzen vertegenwoordigen, de lucht in schoten. In de loop van 2015 begonnen ze snel af te nemen en in 2017 lag de inflatie in alle groepen onder het niveau van vóór de economische crisis. De jaarlijkse prijsstijging van voedsel en non food stabiliseerde zich op een laag niveau. De prijzen van diensten en benzine stegen harder en lagen boven de gemiddelde inflatie, maar de prijsstijging van deze groepen bleef ook beperkt.

De inflatiedynamiek is vooral voordelig voor de lage inkomens, omdat een groot deel van het inkomen aan voedingswaren wordt besteed. Snel in prijs stegen tabakswaren, vakanties naar het buitenland, sanatoria en onderwijs. De laatste tabel toont de prijsstijging in 2017 van afzonderlijke groepen producten en diensten.

De prijs van een minimummandje voedingswaren bedroeg eind december 2017 3.750 roebel (54 euro). De prijsstijging van dit minimummandje was iets hoger dan de stijging van de gemiddelde voedselprijs: 1,6 procent versus 1,1 procent.

Er zijn soms flinke regionale verschillen. In het Verre Oosten van Rusland is dit mandje veel duurder. In de steden Moskou en Sint Petersburg is de waarde ook hoger, respectievelijk 4.583 roebel (plus 2,9 procent) en 4.530 roebel (plus 1,7 procent). Maar er zijn natuurlijk ook gebieden in Rusland waar de levenskosten juist lager zijn.