Hoe populair is Vladimir Poetin?

Jan Limbeek

Af en toe onderzoekt het onafhankelijke opinieonderzoeksbureau Levada Centrum hoe Russen over Vladimir Poetin persoonlijk denken. Dit is minder positief dan de regelmatig uitgesproken waardering van Russen over het werk van president Poetin.

De indruk in het Westen bestaat dat de Russische bevolking in grote meerderheid tevreden is met Poetin. Dit komt omdat de meeste Russen aangeven tevreden te zijn met het beleid van president Poetin. In de periode dat de huidige premier Dmitri Medvedev president was (2008-2012), was zijn goedkeuringpercentage vergelijkbaar hoog. Overigens scoren alle overige politieke instituties - parlement, premier, regering - aanmerkelijk lager dan de president.

Het goedkeuringspercentage voor president Poetin (tabel 1) is bijna gelijk aan het goedkeuringspercentage dat sinds augustus 1999 bijna iedere maand wordt bijgehouden (zie nevenstaande figuur). De antwoordmogelijkheden 'absoluut' en 'grotendeels' van tabel 1 bij elkaar opgeteld zijn gelijk of iets lager dan het resultaat 'keurt goed'.

In de eerste acht jaar van Poetins presidentschap schommelde zijn goedkeuringspercentage gemiddeld rond de 70 à 80 procent. Na zijn tweede herverkiezing in maart 2012 was Poetins steun gedaald naar zo'n 65 procent.

Na de annexatie van De Krim in maart 2014 sprak tot en met december 2017 ruim 80 procent van de respondenten zijn tevredenheid uit met het beleid van president Poetin. Enkele maanden na de derde herverkiezing van Poetin tot president op 18 maart 2018 daalde het goedkeuringspercentage flink: het was nog steeds hoog (67 procent sprak in juli 2018 zijn goedkeuring uit), maar wel aanmerkelijk lager dan het was.

In de maanden januari tot en met maart 2019 bereikte het goedkeuringspercentage van Poetin het laagste punt in vijf jaar: 64 procent. In februari 2019 keurde een record van 35 procent van de respondenten Poetins beleid af. Sinds april 2019 is er sprake van een klein herstel.

Op het eerste gezicht komen de bovengestelde vragen en de resultaten - zeker sinds oktober 2017 - overeen. Toch heeft de eerste vraag meerwaarde omdat de antwoordmogelijkheden uitgesplitst worden: staat u geheel of grotendeels achter het beleid van Poetin of juist geheel of grotendeels niet?

Het aandeel Russen dat grotendeels achter Poetin staat, verschilt sinds oktober 2012 weinig. Maar het aandeel Russen dat geheel en kritiekloos achter het beleid van Poetin staat, werd na de Krimannexatie drie keer zo groot als daarvoor. Ook in 2018 en 2019 is het nog twee keer zo groot.

Bij de Russen die Poetin's beleid afkeuren is het verschil kleiner. Ongeveer een op de tien Russen keurde het beleid van Poetin in 2012 , 2013, 2018 en 2019 helemaal en zonder voorbehoud af. De onderstaande vraag levert een dergelijk resultaat op.

Houding Russen tegenover Poetin zelf
Op de vraag hoe de Russen denken over de persoon Poetin is de bevolking minder te spreken. Er zijn negen antwoorden mogelijk op de vraag met welke woorden men Poetin zou karakteriseren (zie onderstaande tabel). Het Levada Centrum groepeert de antwoorden in drie categorieën (zie onderstaande figuur).

De antwoorden 'bewondering' en 'sympathie' vallen in de positieve categorie. De afstandelijke of neutrale categorie wordt gevormd door vier antwoorden: 'ik kan niets slechts over hem zeggen'; 'neutraal of onverschillig', 'waakzaam of afwachtend' en 'ik kan niets goeds over hem zeggen'. De antwoorden 'antipathie' en 'afkeer' zijn de negatieve categorie.

De categorie afstandelijk wint het altijd, behalve in maart en mei 2008. Daarbij moet wel aangetekend worden dat de categorieën wel erg radicaal verwoord zijn. De antwoordmogelijkheden nodigen niet erg uit om Poetin positief of negatief te karakteriseren.

Volgens de directeur van het Levada Centrum, Lev Goedkov, keuren meer Russen het beleid van president Poetin goed dan dat ze hem aardig vinden, omdat ze minder oprecht zijn over hun politieke voorkeuren. In de woorden van Goedkov: 'De basishouding tegenover Poetin is geen onvoorwaardelijke sympathie, maar een neutrale, onverschillige houding. Een ongeïnteresseerde houding is kenmerkend voor alle autoritaire regimes.'

In hetzelfde artikel van de krant Vedemosti zegt Goedkov dat de meeste Poetinsympathisanten te vinden zijn onder vrouwen, mensen uit de provincie en bij ouderen.

De positieve karakterisering van Poetin is altijd veel groter dan de negatieve. De laagste negatieve karakterisering van Poetin van alle keren dat de vraag gesteld werd (veel vaker dan in de tabel of figuur staat) was in maart 2013, toen zeven procent van de respondenten aangaf een hekel aan Poetin te hebben. Wellicht zou op sommige momenten de negatieve karakterisering van Poetin groter zijn geweest, zoals in 2009, 2018 of begin 2019, maar toen werd de vraag niet gesteld.

Sinds de vorige keer dat de vraag gesteld werd - april 2017 - is de positieve karakterisering met tien procentpunt afgenomen, van 42 naar 32 procent van de respondenten. Volgens Goedkov komt dit door teleurstelling over de presidentiële koers en vooral door de verhoging van de pensioenleeftijd.

Russen karakteriseren Poetin als persoon sinds 2000, toen hij president werd, minder positief dan dat ze zijn werk beoordelen. Maar de trend in de antwoorden is hetzelfde. De opinie over de persoon Poetin weerspiegelt tamelijk precies het goedkeuringspercentage van president Poetin.

Na mei 2018 is de populariteit van Poetin sterk achteruit gegaan, maar niet ten bate van negatieve beoordeling maar van de afstandelijke of neutrale beoordeling. Bij de 'keurt goed' of 'keurt af' vraag valt dit niet op want de nuances 'geheel' of 'grotendeels' ontbreken. Het maakt nogal verschil uit of je geheel of grotendeels achter Poetins beleid staat (of niet). Sinds het voorjaar van 2019 is het aanzien van Poetin iets verbeterd.