Russische inflatie en rente blijven dalen

Jan Limbeek

Sociaal-economisch gezien lijken Nederland en Rusland in een aantal opzichten op elkaar. De werkloosheid in beide landen is laag, de reële lonen (na correctie voor inflatie) stijgen weinig, het handelsoverschot is enorm, het begrotingsoverschot is groot. En de Russische inflatie in 2019 kwam nogal overeen met de Nederlandse.

In december 2019 noteerde de EU-inflatie (de geharmoniseerde consumentenprijsindex - HICP) 1,6 procent, terwijl de Nederlandse inflatie veel hoger was: 2,8 procent. In de eurozone was de inflatie nog lager: 1,3 procent. Nederland zat veel dichter bij het Russische cijfer van 3,0 procent inflatie (december - december). In januari 2020 daalde de Russische jaarinflatie naar 2,4 procent.

Een groot verschil tussen Nederland en Rusland is dat in Rusland nog een behoorlijke reële rente bestaat, terwijl die in Nederland zwaar negatief is. Ondanks voortdurende verlagingen, is het centrale Russische rentetarief twee keer hoger dan de inflatie. Russische spaarders zien hun spaargeld ieder jaar meer waard worden, terwijl Nederlandse spaarders flink verarmen.

De nevenstaande tabel over de inflatie in 2019 en 2018 laat zien dat de inflatie in de loop van 2019 steeds lager werd, terwijl die in 2018 juist opliep. De gemiddelde inflatie in 2019 was daarom veel hoger dan die van het jaareinde (dec-dec). In 2018 gold het omgekeerde.

Een van de weinige producten die in 2019 (en daarvoor) aanzienlijk duurder werden, waren tabakswaren: 11,0 procent in 2019 en 10,1 procent in 2018. Dit stond in flagrante tegenstelling met de prijs van alcoholische dranken, die veel minder in prijs stegen dan de gemiddelde prijsstijging was: in 2019 1,2 procent en in 2018 1,3 procent. Alcohol werd dus relatief goedkoper.

Inflatie in 2020
De afname van de inflatie ging al snel, maar is sinds december nog harder gegaan. In december 2019 daalde de inflatie op jaarbasis met 0,5 procentpunt. In januari ging er nog eens 0,6 procentpunt af. In januari 2020 stegen de prijzen de helft langzamer dan in januari 2019.

Oorzaken van de lagere inflatie waren de beperkte binnenlandse en buitenlandse vraag en het verdwijnen in 2020 uit de statistiek van de BTW verhoging van 2019. Daarnaast zorgen de versterking van de roebel en de lage inflatie bij de grootste handelspartners van Rusland voor lage prijzen van importgoederen. Ook het grote voedselaanbod vormde een van de belangrijkste redenen voor de lagere inflatie.

Na correctie voor het seizoen bleven in januari de voedselprijzen gelijk, en groente en fruit werden zelfs goedkoper, voor de vierde achtereenvolgende maand. De prijzen van voedsel en agrarische grondstoffen zullen ook de komende maanden laag blijven.

Daarentegen steeg de prijs van non food in januari harder dan in de vijf maanden daarvoor (seizoensgecorrigeerd en geannualiseerd: SAAR): 3,2 procent versus 1,1 à 2,4 procent. Diensten werden alleen duurder door de tariefsstijgingen van gereguleerde diensten (woondiensten en railvervoer). Exclusief de gereguleerde diensten stegen de prijzen van diensten niet (SAAR), voor het eerst sinds mei 2015.

Waardestijging roebel
Normaal verzwakt de koers van de nationale munt als de rente naar beneden gaat, maar de Russische roebel wint juist aan kracht. Na de renteverlaging van half december 2019 dook de roebelkoers onder de 70 roebel voor een euro. Aan de vooravond van de renteverlaging per 10 februari 2020 met een kwart procentpunt naar 6,00 procent was de koers weer iets verzwakt naar 70 roebel voor een euro. Maar wederom ging de daling van de rente gepaard met een sterkere roebel.

Tot 20 februari betaalde men gemiddeld 69 roebel voor een euro. Deze appreciatie lag ook aan de euro, want ten opzichte van de dollar was er geen versterking van de roebel zichtbaar. De waarde van een dollar fluctueerde de eerste 20 dagen van februari tussen de 63 en 64 roebel.

De grotere waarde van de roebel na de renteverlaging wijst erop dat de markt een grotere rentedaling had verwacht en inschatte dat de rendementen op peil blijven, terwijl bijna overal elders ter wereld de rente lager is of het risico groter. Eind februari 2020 verzwakte de roebel: een euro kostte 71 roebel en een dollar 65 roebel.

De redenen van de renteverlagingen zijn dezelfde als in juni 2019, toen de rente op 7,75 procent stond, en men met de verlagingen begon: de inflatie daalt sneller dan verwacht, de verwachtingen van bevolking en bedrijven over de toekomstige inflatie blijven stabiel (wel duidelijk hoger dan de werkelijke inflatie) en de (wereld-)economie loop risico op groeivertraging. In het algemeen zijn de risico's dat de inflatie in de toekomst hoger uitvalt geringer dan dat ie lager uitvalt, schat de (voorzichtige) CBR.

De daling van de inflatie was gelijk over Rusland verdeeld, zoals de nevenstaande tabel laat zien. In 77 van de 82 provincies, die samen 97 procent van de prijsindex uitmaakten, daalde de inflatie. Evenzo in alle acht federale districten, waar Rusland in verdeeld is. Deze resultaten wijzen erop dat lokale inflatiefactoren van ondergeschikt belang zijn.

Toekomst
De CBR verwacht een inflatie van 3,5 à 4 procent in 2020 en rond de 4 procent in de jaren daarna. Dat is dezelfde prognose als de vorige keer, maar kan nu bewerkstelligd worden met een lagere rente. Zie ook de middenlange termijn prognose van de CBR.

Sinds jaar en dag vindt het Ministerie van Economie het monetaire beleid te conservatief en een hindernis voor snellere economische groei. Het CBR vindt juist lage en stabiele prijzen het belangrijkst voor de economie. Economische groei moet volgens de Centrale Bank vooral komen van structurele hervormingen. Tot nu toe steunt president Poetin altijd het monetaire beleid van de CBR, zoals wordt uitgedragen door bankpresident Elvira Nabioellina.

De Bank stelt dat de rente de komende vergaderingen van de directieraad van de CBR verder omlaag kan als de huidige inflatievertragende ontwikkelingen blijven doorgaan. Dat is opmerkelijk omdat de CBR eerder een rentestand van 6 procent - de huidige - als ondergrens zag.

De volgende vergadering van de directieraad van de CBR, waarna de rente verder verlaagd kan worden, valt op 20 maart.