Wederom bevolkingsgroei in Rusland
Jan Limbeek
Het staat nagenoeg vast dat in 2016 de Russische bevolking zal toenemen, voor het achtste jaar op rij. Door een positief migratiesaldo en waarschijnlijk ook door natuurlijke groei: het aantal geboorten overtreft het aantal sterfgevallen. Dit is sinds 2013 het geval. In de periode 2009 tot en met 2012 nam het aantal inwoners van Rusland toe omdat het grote positieve migratiesaldo de natuurlijke bevolkingskrimp compenseerde.
Op basis van de huidige cijfers kan men veilig een positieve conclusie trekken. De demografische gegevens van de eerste vier maanden (inclusief het migratiesaldo) of vijf maanden (exclusief) van 2016 zijn namelijk significant beter dan in dezelfde periode van 2015 het geval was. Voor de resultaten van het hele afgelopen jaar zie '2015: opmerkelijk goed demografisch jaar voor Rusland'.
In de eerste vier maanden van 2016 kwamen er 54,5 duizend Russen bij, alleen dankzij immigratie. Het aantal geboorten lag in de eerste vijf maanden van 2016 41,6 duizend lager dan het aantal sterfgevallen, maar de eerste maanden van elk jaar blijven geboorten altijd achter bij sterfte.
In de eerste vijf maanden van 2015 was de natuurlijke bevolkingsachteruitgang veel groter: 65,8 duizend, terwijl over het hele jaar 2015 de bevolking op natuurlijke wijze groeide. Dit jaar valt dit ook te verwachten omdat het huidige cijfer ruim 24 duizend beter is.
Overigens was in de eerste maanden van 2015 de sterfte betrekkelijk hoog en het aantal geboorten laag, hetgeen in de latere maanden van 2015 bijna geheel werd gecorrigeerd. Dit zou nu ook kunnen gebeuren, maar dan andersom: de huidige gunstige cijfers kunnen worden gecompenseerd door slechtere cijfers in de latere maanden van 2016. Maar normaal gesproken niet in die mate dat de verwachting radicaal verandert.
Russisch migratiesaldo, januari 2014 t/m april 2016 (x1000). Bron: Rosstat.
De kans is daarom groot dat Russische bevolking in 2016 op natuurlijke wijze zal toenemen, tenzij er een spectaculaire stijging van de sterfte zal optreden. Dit is niet geheel uitgesloten, want in 2010 gebeurde dit ook door hevige hitte en smog in juli en augustus. Een plotselinge verlaging van het geboortecijfer zal niet geschieden, want de menselijke natuur zorgt ervoor dat slechtere levensomstandigheden pas na negen maanden tot uiting kunnen komen.
In de eerste vier maanden van 2016 kwamen er 92,2 duizend Russen meer het land binnen dan er vertrokken. In dezelfde periode van 2015 was het positieve migratie-saldo 62,2 duizend. Het migratiesaldo was over een derde van 2016 dus 30.000 positiever.
De natuurlijke bevolkingskrimp was, zoals vermeld, kleiner dan in de eerste vijf maanden van 2015. De totale bevolkingsgroei (immigratiesaldo minus natuurlijke krimp) was in de eerste vier maanden van 2016 was 54,5 duizend en in 2015 2.000.
De onderstaande tabel laat zien dat het aantal geboorten in de eerste vijf maanden van 2016 op peil blijft, hetgeen betekent dat een vrouw meer kinderen krijgt, omdat het aantal vrouwen in de reproductieve leeftijd afneemt. Die toenemende vruchtbaarheid is een trend die al jaren zichtbaar is. In 2015 kreeg de gemiddelde Russische vrouw gedurende haar reproductieve leven 1,8 kind. Daarnaast toont de tabel dat de sterfte blijft afnemen.
| Levendgeborenen | Sterfte | Nat. groei/afname (+/-) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2016 | 2015 | Verschil (%) | 2016 | 2015 | Verschil (%) | 2016 | 2015 | |
| Geheel Rusland | 762.505 | 761.012 | 0,2 | 804.062 | 826.831 | -2,8 | -41.667 | -65.818 |
| Federale districten | ||||||||
| Centrum | 183.221 | 178.049 | 2,9 | 223.296 | 227.683 | -1,9 | -40.075 | -49.634 |
| Provincie Moskou | 38.339 | 36.600 | 4,8 | 40.301 | 40.436 | 0,3 | -1.962 | -3.836 |
| Stad Moskou | 58.280 | 55.251 | 5,5 | 52.095 | 52.087 | 0,0 | 6.185 | 3.164 |
| Noord-Westen | 70.203 | 67.702 | 3,7 | 78.534 | 79.839 | -1,6 | -8.331 | -12.137 |
| Provincie Leningrad | 6.683 | 6.299 | 6,1 | 10.610 | 11.142 | -4,8 | -3.927 | -4.843 |
| Sint Petersburg | 29.282 | 27.275 | 7,4 | 26.659 | 26.334 | 1,2 | 2.623 | 941 |
| Zuiden | 68.671 | 69.217 | -0,8 | 78.978 | 81.571 | -3,2 | -10.307 | -12.354 |
| Noord-Kaukasus | 61.599 | 62.516 | -1,5 | 32.656 | 33.418 | -2,3 | 28.943 | 29.098 |
| Wolga | 153.938 | 155.354 | -0,9 | 171.016 | 179.404 | -4,7 | -17.078 | -24.050 |
| Oeral | 70.880 | 72.740 | -2,6 | 64.313 | 65.791 | -2,2 | 6.567 | 6.949 |
| Siberië | 109.265 | 110.038 | -0,7 | 107.841 | 110.199 | -2,1 | 1.424 | -161 |
| Verre Oosten | 33.600 | 34.173 | -1,7 | 32.665 | 33.618 | -2,8 | 935 | 555 |
| Krim | 11.128 | 11.223 | -0,8 | 14.763 | 15.307 | -3,6 | -3.635 | -4.084 |
Opm. De bovenstaande gegevens zijn gebaseerd op de demografische maandrapportage. De uiteindelijke jaarcijfers wijken hiervan enigszins af.
Bron: Federale Staatsdienst voor de Statistiek Rosstat, gks.ru
Opvallend is dat de toename van het aantal geboorten alleen komt door de Europese districten Centrum en Noord -Westen. Binnen deze districten zijn vooral de steden Moskou en Sint Petersburg plus de omringende provincies de grote groeiers. In de overige zeven districten daalt het geboortecijfer. De daling van het sterftecijfer is gelijk over Rusland verdeeld. In alle negen districten neemt het sterftecijfer af.
Ondanks de economische crisis en inkomensachteruitgang van de bevolking, verslechteren de demografische gegevens niet. Normaal gesproken is er een ver-band tussen de economische omstandigheden en de reproductie van de bevolkingen de omvang van de sterfte. In de jaren negentig was dit verband in Rusland heel sterk, maar en nu geheel afwezig.
Buiten Rusland hebben negatieve economische omstandigheden eveneens negatieve invloed op het geboortecijfer en het sterftecijfer. Zo geloven sommige demografen dat er in de Verenigde Staten ruim twee miljoen baby's minder geboren zijn als gevolg van de kredietcrisis.