2015: opmerkelijk goed demografisch jaar voor Rusland
Jan Limbeek
Op 1 januari 2016 was de Russische bevolking (inclusief de 2,3 miljoen inwoners van de Krim) een kleine 300 duizend groter dan een jaar eerder: 146,5 miljoen. De groei verliep iets trager dan in 2014 door een iets kleinere toestoom van immigranten. De natuurlijke bevoklkingsgroei (meer geboorten dan sterfgevallen) bleef bijna op peil.
Normaal gesproken leidt economische krimp en welvaartsdaling tot minder geboorten en extra sterfte. Na de Russische crisis van 1998 was dit zeker zo. De crisis van 2009 had geen merkbaar negatieve demografische gevolgen, omdat die te kort duurde en weinig ten koste ging van het algemene welvaartspeil. Dit valt over de huidige crisis niet te zeggen. Die duurt lang en de bevolking draagt een groot deel van de kosten van de krimp. Niettemin hebben de slechte economische omstandigheden van de afgelopen jaren geen duidelijk negatieve invloed op de demografische cijfers gehad.
De Russische economie kromp in 2015 met 3,7 procent en de koopkracht van de bevolking, vanwege inflatie en beperkte nominale loonstijging, nog veel meer. Het jaar 2016 lijkt aanmerkelijk minder negatief te worden, maar er wordt nog steeds een negatieve of minuscule groei verwacht. De jaren vóór 2015 verliepen eigenlijk ook slecht, met een economisch groei van 1,3 procent in 2013 en 0,7 procent in 2014.
In de eerste maanden van 2015 ging de demografische ontwikkeling in hoog tempo bergaf in Rusland, zoals men zou verwachten gezien de slechte sociaal-economische situatie. Het aantal geboorten daalde snel en het aantal sterfgevallen liep nog sneller op. In de loop van 2015 trok de situatie echter helemaal bij, veel meer dan in de tweede helft van elk jaar toch al het geval is.
| 2015 | 2014 | Verschil | |
|---|---|---|---|
| Geboren | 1.944.136 | 1.947.301 | -3.165 |
| Overleden | 1.911.413 | 1.913.613 | -2.200 |
| Natuurlijke groei | +32.723 | +33.688 | -965 |
| Opm. De bovenstaande gegevens zijn gebaseerd op de demografische maandrapportage. De uiteindelijke jaarcijfers wijken hiervan enigszins af. Bron: Federale Staatsdienst voor de Statistiek, Rosstat |
|||
Volgens voorlopige gegevens is het sterftecijfer in geheel 2015 zelfs afgenomen met 0,1 procent ten opzichte van 2014 (-2.200). De levensverwachting van de Russische man steeg van 65 jaar in 2014 naar 66 jaar in 2015. De levensverwachting van de Russisch vrouw steeg van 76 naar 77 jaar.
Het aantal geboorten nam iets af, met 0,2 procent ten opzichte van 2014 (-3.165). Dit was een gevolg van de afname van het aantal vrouwen in de reproductieve leeftijd, maar deze werd grotendeels gecompenseerd doordat vrouwen meer kinderen kregen. Het aantal kinderen per vrouw steeg van 1,7 kind in 2014 naar 1,8 kind in 2015. Aldus bleef de natuurlijke bevolkingsgroei in 2015 vrijwel op peil (min 965 Russen).
Behalve natuurlijke groei is de belangrijkste bron van bevolkingstoename de netto-immigratie (immigratie min emigratie). Die nam in 2015 naar verhouding meer af ten opzichte van 2014 dan de natuurlijke bevolkingsgroei. Maar immigratie zorgt nog steeds voor bijna negentig procent van de bevolkingsgroei.
Door de slechte economische situatie in Rusland daalde de toestroom van het aantal arbeidsmigranten uit de buurlanden van Rusland flink. Deze daling wordt echter voor een groot deel gecompenseerd door de toestroom van 131 duizend erkende Oekraïense vluchtelingen op een totaal van 215 duizend in de eerste elf maanden van 2015. (Voor het gehele jaar zijn nog geen migratie-cijfers beschikbaar.) In de eerste elf maanden van 2014 bedroeg de netto-immigratie 246 duizend.
Later in 2016 zullen er definitieve demografische cijfers komen, maar het algemene beeld van 2015 zal niet veranderen. Voor het zevende achtereenvolgende jaar was er flinke bevolkingsgroei en sinds 2013 ook natuurlijke bevolkingsgroei.