De presidentsverkiezingen in Rusland (5): kandidaat Poetin

René Does

Op 6 december 2017 maakte Vladimir Poetin definitief zijn kandidatuur voor de presidentsverkiezingen van 18 maart bekend. Hij deed dit in de Gorki Autofabriek in Nizjni Novgorod, ten overstaan van leden van zijn kernelectoraat: fabrieksarbeiders uit de provincie. Hoe en met welke thema's gaat Poetin zijn, zoals het er nu naar uitziet, laatste zittingstermijn in?

Zoals in het eerste deel van deze artikelenserie is beschreven, gaan Poetin en zijn staf voor een uitslag van minimaal '2x70', dat wil zeggen een winst van minimaal 70 procent van de stemmen bij een opkomst van minimaal 70 procent van de kiesgerechtigden. Dit betekent dat dan ongeveer de helft van de Russische kiesgerechtigden voor Poetin moet kiezen, ofwel circa 55,5 miljoen kiesgerechtigden.

Ter vergelijking: in 2000 won Poetin met 53 procent van de stemmen (39,7 miljoen op hem uitgebrachte stemmen), in 2004 met het hoogste percentage tot nu toe, 71,3 procent (49,6 miljoen stemmen) en in 2012 met 63,6 procent van de stemmen (45,6 miljoen stemmen). Kortom, voor de komende presidentsverkiezingen gaat Poetin voor de grootste winst in al zijn verkiezingen, met name wat betreft het absolute aantal op hem uitgebrachte stemmen. Pikant detail hierbij is dat in postcommunistisch Rusland Dmitri Medvedev de enige gekozen president was in 2008 die won met meer dan 50 miljoen stemmen.

Poetin heeft er voor gekozen om als onafhankelijk kandidaat de strijd aan te gaan. Hij kan hierbij rekenen op een trouw electoraat van ouderen, ambtenaren, fabrieksarbeiders en landarbeiders. Zijn verkiezingsleuze luidt 'Een sterke president is een sterk Rusland'.

In 2012 was Poetin genoodzaakt een reactieve campagne te voeren in antwoord op een grote protestbeweging onder leiding van oppositieleider Aleksej Navalny, die nu vanwege een voorwaardelijke strafrechtelijke veroordeling wegens fraude rond een bosbouwbedrijf door de autoriteiten uit de verkiezingsrace is geweerd. In de huidige campagne heeft Poetin weer volledig het initiatief.

Het sterke Rusland uit Poetins verkiezingsleuze heeft een sterke militaire component, getuige ook zijn aankondigingen in de afgelopen weken van de productie een nieuwe generatie, voor vijandelijke anti-raketschilden onzichtbare supersonische kruisraketten. Poetin profileert zichzelf dus ook als opperbevelhebber, een beeld dat sinds de annexatie van de Krim in maart 2014 steeds sterker is neergezet.

Omdat Poetin grondwettelijk zijn laatste presidentiële zittingstermijn ingaat, bestaat er het gevaar van beleidsmatige verslapping en inertie. De politicoloog Aleksandr Morozov stelde op 31 januari in een commentaar in de krant RBK dat Poetin in zijn laatste termijn daarom voor de opdracht staat nieuwe beleidsinitiatieven te ontplooien, die ook voor de jongere Russen interessante ontwikkelingen moeten bevatten. Op vijf terreinen zijn daar volgens Morozov inmiddels aanzetten voor gegeven:

1. Versterking van de digitale economie (in Rusland letterlijk 'cijfereconomie' (tsifrovaja ekonomika) geheten)
2. Hervorming van het juridische stelsel door dit minder afhankelijk te maken van de veiligheidsdiensten
3. Ontwikkeling van het grotestadsleven via stedelijke ontwikkelingsprogramma's (zie bijvoorbeeld het vorig jaar gelanceerde grote renovatieprogramma van het Moskouse woningbestand)
4. Modernisering van het wapenbestand van het Russische leger
5. Versterking van Ruslands rol op het politieke wereldtoneel

Columniste-essayiste Anastasija Mironova van de nieuwssite Gazeta.ru verklaarde op 8 december in een interessante bijdrage onder de titel 'Waarom zij tevreden zijn' waarom de meerderheid van de Russen op Poetin stemt. Deels deed zij dit als een aanval op door haar gesignaleerde onwetendheid over het dagelijkse leven in Rusland binnen het Russische equivalent van onze Amsterdamse grachtengordel: de Moskouse Tuinring, de eerste grote rondweg rond het Moskouse stadscentrum.

Mironova ('Ik woon zelf in een dorp') stelt dat het - volgens haar - door veel oppositiepolitici geschetste beeld van Russen als een grotendeels arm volk dat blind achter de propaganda van het Kremlin aanloopt niet klopt. Ook buiten Moskou hebben bijna alle Russen tegenwoordig internet en een mobiele telefoon, gaan de mensen beter gekleed, rijden ze in mooiere auto's en renoveren ze eigenhandig hun woningen. Reis met de trein door Rusland, raadt Mironova aan. 'In de treinen is het nu stil, schoon en veilig.' Russen eten gezonder en het alcoholisme neemt af, ook op het platteland.

Mironova: 'Politieke eisen worden naar voren gebracht als mensen of heel verzadigd of heel verarmd zijn. Maar het Russische volk beweegt zich nu ergens in het midden. En over dit volk en zijn echte leven weet ons liberale politieke establishment blijkbaar niets.'

Binnen twee weken na Poetins inauguratie op 7 mei moet er een nieuwe regering aantreden. Net als na Poetins vorige inauguratie in mei 2012 wordt er voor mei 2018 een heel pakket aan presidentiële decreten verwacht die de beleidsmatige doelstellingen voor zijn nieuwe zittingstermijn zullen aangeven. Deze kunnen naar verwachting uiteenlopen van de oprichting van nieuwe culturele instellingen in grote steden en de bestrijding van armoede via persoonsgebonden sociaaleconomische ondersteuning tot vernieuwing van 70 procent van het Russische wapenarsenaal in 2021.