Teleurstellende groei Rusland in 2019

Jan Limbeek

Na de onverwacht hoge Russische economische groei in 2018 van 2,3 procent, volgt in 2019 waarschijnlijk een teleurstellende groei van het bruto binnenlands product. In het eerste kwartaal van 2019 was de economie slechts 0,5 procent groter dan het eerste kwartaal van 2018.

Deze 0,5 procent groei is een eerste raming van de Staatsdienst voor de Statistiek (Rosstat). Het stemt overeen met het eerder gepubliceerde voorlopige groeicijfer van 0,5 procent. De eerste bbp-schatting van Rosstat is gebaseerd op cijfers van grotere bedrijven en organisaties, alsmede op gegevens van de Belastingdienst, de Centrale Bank van Rusland (CBR), andere overheidsinstellingen, en op schattingen van nog ontoereikende gegevens. Naarmate er meer informatie beschikbaar komt, kan het bbp in volgende ramingen hoger of lager uitvallen.

Het betrekkelijk hoge groeicijfer in 2018 was voornamelijk gestoeld op tijdelijke factoren, die in 2019 niet zouden terugkeren. Zonder die tijdelijke factoren - de hoge prijs en export van olie, het opnemen in de statistiek van de realisatie van een groot LNG-complex, boost van toerisme als gevolg van het WK voetbal en bestedingsgroei door extra consumptieve kredieten - zou de groei in 2018 ongeveer een procentpunt lager zijn uitgevallen.

Ook in 2019 zou er sprake kunnen zijn van tijdelijke, onvoorzienbare factoren, waardoor de groei hoger uit kan vallen. Als er bijvoorbeeld een fikse crisis in het Midden-Oosten plaatsvindt en de mondiale olie-export komt in de knel, dan stijgt de olieprijs. Rusland zal dan meer olie exporteren en tegen een hogere prijs, waardoor het land tientallen miljarden dollars extra verdient. Hogere exportinkomsten, overige factoren gelijk, resulteert in een hoger bbp. Net als de economische krimp in 2015 onder andere te wijten was aan dramatisch gedaalde olie-inkomsten.

Maar normaal gesproken zal de economische groei in 2019 bescheiden zijn, mogelijk nog lager dan verwacht. De CBR heeft de bbp-prognose voor 2019 in juni neerwaarts bijgesteld. In plaats van de oorspronkelijke groeiprognose van 1,2 à 1,7 procent, gaat de CBR nu uit van een groei van 1,0 à 1,5 procent. Pas in 2021 kan volgens de CBR de groei weer uitkomen boven de 2,3 procent van 2018 omdat de miljardenbestedingen van de nationale projecten dan doorwerken in de economie.

In het eerste kwartaal van 2018 groeide de economie met 1,9 procent. Dit is een herzien cijfer, dat een derde hoger uitviel dan het oorspronkelijke cijfer. Maar zowel het herziene als het oorspronkelijke groeicijfer van het eerste kwartaal van 2018 was veel hoger dan het huidige groeicijfer van 0,5 procent.

De economische groei komt tot uiting in een stijgende publieke rijkdom (groot overschot op de begroting en de lopende rekening, en de reserves van de CBR bedragen inmiddels meer dan een half biljoen dollar), maar de particuliere welvaartstoename stijgt niet mee. Het reëel besteedbare inkomen van de bevolking daalt al zes jaar. Wat dit betreft is de Russische situatie vergelijkbaar met de Nederlandse.

Industriële productie
De bescheiden groei van de industriële productie in Rusland in de eerste vijf maanden van 2019 bevestigt de lage groei van de gehele economie. In de eerste vijf maanden van 2019 lag de industriële productie 2,4 procent hoger dan in de eerste vijf maanden van 2018. Dit lijkt behoorlijk, maar een nadere blik laat zien dat dit niet zo is.

De industriële productie in Rusland bestaat uit vier subsectoren: delfstofwinning(1); fabricage van goederen (2); levering van energie, gas en warm water voor de verwarming (3); waterleverantie, verzameling en verwerking van afval en schoonmaakwerkzaamheden (4). De grootste bijdrage aan de groei van de industriële productie én het bbp vormt in 2019 de delfstofwinning.

De delfstofwinning groeide met 4,3 procent in de eerste vijf maanden van 2019 (groei ruwe olie 2,7 procent en aardgas 3,4 procent), terwijl fabricage met slechts 1,6 procent steeg. Een jaar eerder, in de eerste vijf maanden van 2018, lagen de verhoudingen omgekeerd: delfstofwinning groeide toen met 1,7 procent en fabricage met 4,4 procent. Groei die gebaseerd is op de 'maakindustrie' is stabieler dan groei die rust op simpele delfstofwinning.