Russische rampmaand augustus komt eraan

Jan Limbeek

In de meeste landen is de maand augustus een rustige vakantiemaand, maar in Rusland zijn er in augustus juist allerlei soorten rampen of grote politieke voorvallen. Een augustusmaand zonder bijzondere gebeurtenissen is een zeldzaamheid.

Rusland werd in feite geboren als gevolg van de mislukte augustus-coup van 1991. Alleen degenen die de teloorgang van de Sovjet-Unie betreuren, vinden het mislukken van de coup een ramp. Maar niemand zal betwisten dat de coup op zichzelf een gedenkwaardige actie was.

Een andere, achteraf gezien positieve gebeurtenis was de financiële krach in augustus 1998 (de staat kon de schulden niet meer betalen en de roebel stortte in), waarna gevreesd werd voor een langdurige economische depressie. In plaats daarvan begon Rusland al in 1999 aan een periode van ongekende economische bloei. Veel Russen zijn van mening dat de benoeming in augustus 1999 van de volstrekt onbekende Vladimir Poetin door president Jeltsin tot premier tot dezelfde positieve categorie behoort.

Bij de eerste grote test van Poetins presidentschap, zijn reactie op het zinken van de onderzeeër Koersk in augustus 2000, faalde Poetin volgens bijna alle Russen als meevoelende, troostende en sterke leider. Die fout heeft hij nooit meer gemaakt.

Misschien wel de walgelijkste gebeurtenis die plaatsvond in Rusland was de gijzelingsactie van de school in Beslan in 2005. Hoewel deze actie net niet meer plaatsvond in augustus (1 - 3 september), was de aanslag het sluitstuk van twee andere terroristische aanslagen in augustus 2005: op 24 augustus werden twee vliegtuigen opgeblazen en op 31 augustus doodde een bom bij een Moskous metrostation tien mensen.

De oorlog tussen Georgië en Rusland om de opstandige Georgische regio Zuid-Ossetië, vond plaats in augustus 2008. Daarna verklaarde Zuid-Ossetië (en Abchazië) zich onafhankelijk.

Een kenmerk van vermeldenswaardige augustus-gebeurtenissen is de onvoorspelbaarheid. Hittegolven, bosbranden of extra Amerikaanse sancties zijn niet bijzonder voor augustus. Sommige natuurrampen liggen evenwel vast in het collectieve geheugen vanwege de ernstige aard. Zo waren de afschuwelijkste weersomstandigheden in augustus 2010, toen een groot deel van Rusland werd verstikt door de combinatie van bosbranden en een hoge temperatuur. De omvang van de overstromingen in (vooral) augustus 2013 was een Russisch record.

Een Russische voedselboycot werd ingesteld in augustus 2014 als reactie op Westerse sancties, met enorme voedselprijsstijgingen als gevolg. In dezelfde maand begon de olieprijs aan een vrije val. Het prijspeil van alle maanden in de periode 2011 tot en met juli 2014 (ruim boven de 100 dollar per vat) werd daarna bij lange na niet meer geëvenaard.

Alleen de opvallendste augustus-gebeurtenissen, met grote gevolgen en/of een grote impact op de bevolking, zijn hierboven vermeld. Daarnaast vonden er in augustus vele ongelukken plaats, die het beeld van een rampmaand bevestigen. Te denken valt aan de explosie in de waterkrachtcentrale Sajano-Sjoesjenskaja (de grootste van Rusland), waarbij officieel 75 mensen omkwamen en 85 gewond raakten (augustus 2009). Of het vliegtuigongeluk uit 2006 en de brand in de televisietoren in Ostankino in augustus 2000. Of het mysterieuze ongeluk met een nucleaire raket in augustus 2019.

Aangezien de laatste grote augustus-gebeurtenis alweer stamt uit 2014 (begin instorting olieprijs en de Russische voedselboycot), wordt het zo langzamerhand tijd voor een nieuw toonaangevend voorval. Of de 'normalisering' van Rusland moet doorzetten.

Wellicht verspreiden de wekenlange en massale demonstraties van juli in de provincie Chabarovsk in het Verre Oosten zich in augustus over geheel Rusland, met alle mogelijke gevolgen van dien. Of de demonstraties bloeden dood en er gebeurt verder ook niets. Maar de kans dat er in augustus niets gebeurt, lijkt kleiner dan in andere maanden.