Presidentsverkiezingen in Rusland (7): Aleksej Navalny

René Does

Hij speelde een hoofdrol in het verkiezingsseizoen en werd in snel tempo wereldberoemd: de Russische anti-corruptieblogger Aleksej Navalny. Hij bedacht vóór de parlementsverkiezingen van 4 december de benaming 'partij van dieven en oplichters' voor de presidentiële regeringspartij Verenigd Rusland (VR) en hij spoorde de Russische kiezers aan om op 4 december op een andere partij te stemmen dan VR, gaf niet welke. Een advies dat op grote schaal werd opgevolgd, want VR haalde geen meerderheid van de stemmen meer. Maar voor een westers publiek heeft Navalny ook wat minder populaire politieke denkbeelden. Hij is namelijk ook een Russische nationalist.

Er zijn zelfs enkele Russische journalisten die vermoeden dat ook Aleksej Navalny een 'politiek project' van het Kremlin is. Zijn rol zou dan zijn om tweedracht te zaaien in de democratische oppositiebeweging met zijn nationalistische denkbeelden. Een ondersteuning van deze gedachte zou het feit zijn dat hij in 2007 vanwege zijn nationalistische denkbeelden als lid van de linksliberale partij Jabloko werd geroyeerd. Iemand die dit scenario niet onwaarschijnlijk vindt is de historicus en journalist Daniil Kotsjoebinski uit Sint Petersburg.

Sterke argumenten tegen deze visie zijn dat Navalny wel zeer grote schade heeft toegebracht aan het imago van VR en dat het vooral zijn arrestatie op 5 december was die 80.000 ontevreden kiezers ertoe bracht om op 10 december te gaan demonstreren op het Moerasplein in Moskou.

Door sommigen wordt Navalny een grote politieke toekomst toegedacht, bijvoorbeeld als aansprekende kandidaat voor de presidentsverkiezingen van 2018. Hij is met zijn 35 jaar nog jong en komt altijd zeer zelfbewust over. Hij is de leider van de organisatie Rospil, die onderzoek doet naar corruptie in Rusland en wordt gefinancierd door giften van sympathisanten. De resultaten van de corruptieonderzoeken publiceert Navalny op zijn website www.rospil.info.

Op 26 december gaf Navalny een groot studio-interview aan de vooraanstaande en kritische radiozender Echo Moskvy. Gevraagd naar zijn politieke denkbeelden definieerde Navalny zichzelf als een 'nationaal democraat'. 'Dit betekent dat ik sta voor een democratische regeringsvorm, maar ik denk dat Rusland verschillende nationale bijzonderheden kent. We verschillen inderdaad aanzienlijk van Europese landen, maar we moeten onbetwistbaar de Europese ontwikkelingsweg kiezen. Maar niettemin is Rusland geen Holland. Het is zonneklaar dat we onze eigen bijzonderheden hebben, onze eigen bijzondere problemen.'

Interviewster Jevgenija Albats vroeg waarom hij op 4 november had meegelopen in de Russische Mars, een jaarlijkse nationalistische mars waaraan ook zeer extreemrechtse bewegingen deelnemen. Een van de leuzen die werd gevoerd was 'Stop het vetmesten van de Kaukasus'. Navalny antwoordde dat hij deze leuze steunt, omdat de omvangrijke overheidssubsidies uit Moskou voor de deelrepublieken in de Noord-Kaukasus grotendeels in de zakken van de corrupte elite verdwijnen. 'Ik begrijp niet waarom we de vakantieparken van het Bajkalmeer, Kamtsjatka of de Gouden Ring rond Moskou niet ontwikkelen.' Natuurlijk heeft de Noord-Kaukasus recht op zijn deel van de overheidsuitgaven, aldus Navalny, maar 'waarom zouden ze meer moeten krijgen dan de provincie Smolensk'.

Gevraagd waarom hij zich niet al voor de presidentsverkiezingen van 4 maart kandidaat had gesteld, antwoordde dat Navalny dat het voor een onafhankelijke kandidaat praktisch onmogelijk is twee miljoen handtekeningen te verzamelen en deze ook door de Centrale Kiescommissie geaccepteerd te krijgen.

Mocht hij ooit voor een persoonlijk gesprek met Poetin uitgenodigd worden, dan zou Navalny de resultaten van zijn corruptieonderzoeken meenemen en Poetin vragen strafrechterlijke onderzoeken te starten. Overigens zou Navalny niet alle bezittingen en rijkdom van de rijke elite, verkregen sinds het wilde privatiseringsproces van de jaren negentig, willen afnemen. Hij zou als hij het voor het zeggen had in Rusland de 'illegale welvaart' van de oligarchen legaliseren door een groot deel van de persoonlijke rijkdom terug te storten in de staatsbegroting. 'Stel dat iemand dan één miljard dollar zal bezitten in plaats van zestien miljard. Maar het is dan voortaan wel een echt legitieme één miljard.'