Presidentsverkiezingen in Rusland (8): Sergej Oedaltsov

René Does

Hij is het onbetwiste heethoofd van de oppositie buiten het systeem, een protestant (felle protesteerder) zoals de Russen zeggen. En hij is even jong als de anti-corruptieblogger Aleksej Navalny, namelijk 35 jaar. We hebben het over Sergej Oedaltsov, de leider van het zeer linkse Links Front. Hij is de aanvoerder van de linkse stroming in de opgekomen oppositiebeweging tegen het regime van Vladimir Poetin. En net als Navalny kan Oedaltsov uitspraken doen die bij een westerling de wenkbrauwen kunnen doen optrekken.

Oedaltsov stamt van moederskant uit een revolutionair geslacht. Zijn overgrootvader, Ivan Oedaltsov, was een van de economische adviseurs van Lenin en nam actief deel aan de communistische revolutie van 1917. In Moskou is de Oedaltsovstraat naar deze overgrootvader genoemd. Zijn opa van moederskant, ook Ivan Oedaltsov geheten, vervulde hoge diplomatieke functies in Griekenland en Tsjechië namens de Sovjet-Unie. Sergej Oedaltsov heeft vanwege deze revolutionaire traditie de familienaam van zijn moeder aangenomen en niet die van zijn vader Stanislav Tjoetjoekin, een hoogleraar geschiedenis.

Sergej Oedaltsov werd actief in de linkse beweging van Rusland in de jaren negentig, het decennium onder Jeltsin, toen geleerden als zijn vader veranderden van redelijk welvarende burgers met een hoog maatschappelijke aanzien in arme sloebers met een volgens bijna iedereen verkeerd gekozen beroep. Hij sloot zich zelfs aan bij de stalinistische tak van de linkse beweging, het Arbeidsfront van Viktor Anpilov. Tijdens de parlementsverkiezingen van december 1999 was Oedaltsov kandidaat voor het 'Stalinistisch Blok voor de USSR'.

Tijdens een demonstratie voor de Amerikaanse ambassade tegen de NAVO-bombardementen op Belgrado in 1999 ontmoette hij zijn vrouw. Anastasija Oedaltsova, een Oekraïense uit Tsjerkassy die communicatiewetenschappen studeerde, is al net zo'n links heethoofd. Zij steunde tijdens hun ontmoeting voor de ambassade de Nationaal-Bolsjewistische Partij van de schrijver Edoeard Limonov. De huwelijksfoto van Sergej en Anastasija werd genomen voor een portret van Stalin op de burelen van het Arbeidsfront van Anpilov. Samen kregen ze twee zonen: Ivan en Oleg.

In 2004 brak Oedaltsov met Anpilov. Met zijn beweging 'Avangarde van de Rode Jeugd' ging Oedaltsov over naar de communistische partij. In 2005 deed hij vergeefs een gooi naar een zetel in de stadsraad van Moskou namens de Communistische Partij van de Russische Federatie (KPRF). In 2006 richtte hij het Links Front op. Deze beweging is door het Ministerie van Justitie nooit als officiële politieke partij erkend en geregistreerd.

Twee jaar geleden richtte Oedaltsov de organisatie Mossovet op, die gewone Moskovieten helpt bij het halen van hun recht in conflicten over dagelijkse kwesties met het stadsbestuur. Officieel werkt Oedaltsov als juridisch adviseur van de oppositiekrant Glasnost. Anastasija verzorgt de contacten met de media van het Links Front, leidt de webactiviteiten van het front en is verder frilanser van pr-opdrachten.

Oedaltsov is een fanatieke actievoerder die door zijn ascetische levenswijze (dat wil in Rusland zeggen dat hij maar af en toe rookt en weinig drinkt), kortgeschoren haar en tanige lichaam ook echt als zodanig overkomt op de buitenwereld. Inmiddels is hij sinds 2000 iets meer dan honderd keer gearresteerd tijdens protestacties. In 2011 zat hij 93 dagen achter de tralies. In het gevang begint Oedaltsov uit protest altijd meteen een honger- en dorststaking. Tot zijn vrijlating wordt hij telkens heen en weer gevoerd tussen zijn cel en het gevangenisziekenhuis, waar hij gereanimeerd wordt van zijn honger- en dorststakingen.

Anastasija blijft haar man steunen in zijn protestacties en zegt hierbij gedreven te worden door boosheid over sociaal onrecht in Rusland: 'Bij de politie worden arrestanten bijna dood geslagen, het is verschrikkelijk om in een ziekenhuis terecht te komen, er is geen sociale gelijkheid en rechtvaardigheid.'

Het Links Front stelt zicht tot doel op korte termijn het socialisme in Rusland (weder) op te bouwen en op de lange termijn het communisme. Maar dit moet deze keer niet via de revolutionaire weg gebeuren, maar via de evolutionaire weg in vrije verkiezingen. Op dit laatste punt voelt Oedaltsov zich verbonden met alle andere groeperingen in de oppositie buiten het systeem. Daarom steunde het Links Front de nieuwe oppositiebeweging 'Voor eerlijke verkiezingen', die na de parlementsverkiezingen van 4 december mede door hem werd gevormd.

Het partijprogramma van het Links Front bevat klassieke communistische ideeën als staatseigendom op natuurlijke hulpbronnen, een verbod op privaat grondbezit, de nationalisering van banken en andere financiële instellingen en zowel een absolute juridische als 'feitelijke' scheiding van kerk en staat.

Oedaltsov, die nog nooit in het buitenland is geweest, blijft tot op de dag van vandaag weigeren Stalin helemaal te veroordelen. 'Pogingen om Stalin met Hitler te vergelijken en de Sovjet-Unie met Hitlers Duitsland betekenen gewoon dat je niet van je land houdt en in de kaart speelt van degenen die Rusland willen vernietigen (…). Wij hebben de wereld van de bruine pest verlost en dit gebeurde in een tijd toen bij ons, of je dit nu leuk vindt of niet, Stalin aan de macht was', zei hij onlangs in een groot interview met Polit.ru .

Ook hierin wordt Oedaltsov weer volledig gesteund door zijn vrouw Anastasija, die tegen het weekblad Ogonjok in een interview stelde: 'Ik ben geen staliniste, maar ik kijk met eerbied naar de geschiedenis van het land. Ik ben ertegen zijn leiders met vuil te overgieten. Natuurlijk waren er veel negatieve zaken, maar je kunt niet zeggen dat Stalin alleen een tiran en een bloedvergieter was.'

Evenals Navalny werd Oedaltsov op 5 december gearresteerd op de eerste demonstratie tegen de parlementsverkiezingen bij de Schone Vijvers in Moskou. Hij kreeg twintig dagen celstraf opgelegd (en ging meteen in honger- en dorststaking). Met name in het buitenland heeft dit de bekendheid van Oedaltsov als een van de oppositieleiders sterk bevorderd.

Op 10 augustus 2011 was Oedaltsov bij een andere arrestatie door Amnesty International al als gewetensgevangene geaccepteerd. Voor de presidentsverkiezingen trad hij in debatten op als de gevolmachtigde van KPRF-leider en presidentskandidaat Gennadi Zjoeganov.

Als Poetin op 4 maart weer tot president zou worden gekozen, wilde Oedaltsov doorgaan met de protesten tegen diens regime, onder meer door het opzetten van tentenkampen, zoals dat ook bij de Oranje Revolutie in Oekraïne was gebeurd. In het interview met Polit.ru deed hij hiertoe een oproep: 'Dan moeten er ononderbroken protestacties komen, en tentenkampen, en de vakbonden moeten erbij betrokken worden.' Helaas voor Oedaltsov was de overgrote meerderheid van de massa demonstranten tegen Poetin uit de periode december 2011-februari 2012 te weinig protestant om zijn of haar ongenoegen met het regime van Poetin in de Russische vrieskou in een tent te vervolgen.