Rusland in 2011 en 2012 (6): buitenlandse politiek

René Does

De eerste jaren van het tweede decennium van de 21ste eeuw zijn alweer achter de rug. In Rusland zijn 2011 en 2012 twee bijzondere jaren geweest met een piek in aandacht in de winter van 2011 en 2012: de tijd dat er tamelijk onverwacht een sterke oppositiebeweging tegen het bewind van Vladimir Poetin opstond.

Als vervolg op een dergelijke serie op deze site, over de ontwikkelingen in Rusland in het eerste decennium van deze eeuw, start nu een serie over de ontwikkelingen in Rusland in 2011 en 2012. Vanwege de hierboven gesignaleerde piekbeweging zijn deze twee jaren interessant om in één keer te behandelen. De serie werd weer gemaakt op basis van speciale dikke eindejaarsbijlagen van de kwaliteitskrant Nezavisimaja Gazeta (Onafhankelijke Krant), van 30 december 2011 en 29 december 2012.

De redactie van Nezavisimaja Gazeta behandelt in de bijlagen dertien categorieën onderwerpen: algemene ontwikkelingen, politiek, economie, Russische regio´s, ´nabije´ buitenlandse politiek (de veertien andere voormalige sovjetrepublieken die al dan niet lid zijn van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten), ´verre´ buitenlandse politiek (buiten de voormalige Sovjet-Unie), maatschappij, wetenschap, militaire zaken, religie, cultuur, kunst en televisie. De keuzes van de redactie zijn vaak voorspelbaar, maar soms ook onverwacht. Hieronder het zesde deel, over de buitenlandse politiek.

2011

1. De verwijdering van Muammar Khadaffi en zijn regime. Op 17 maart nam de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties resolutie 1973 aan, die een vluchtverbod boven Libië afkondigde. China en Rusland stemden in onder voorwaarde dat er geen buitenlandse grondtroepen naar Libië zouden worden gezonden.
   Als reactie op het voornemen van het belaagde regime van kolonel Muammar Khadaffi om in de opstandige stad Benghazi de ´ratten en kakkerlakken´ aan te pakken, startten Franse, Britse en Amerikaanse vliegtuigen een luchtactie met bombardementen. Op 31 maart ging het commando van de militaire actie over naar de NAVO.
   De luchtactie bespoedigde de val van het regime van Khadaffi, die door de opstandelingen op 20 oktober werd vermoord. ´De vliegtuigen van de alliantie voerden ruim 26.000 gevechtsvluchten uit, waarbij meer dan 6.000 doelen werden bestookt. Slechts één F-15 ging verloren.
   De uitgaven voor de actie bedroegen voor de Verenigde Staten ongeveer één miljard dollar en voor Groot-Brittannië ongeveer 500 miljoen. In vergelijking met de tientallen miljarden die uit Libië kunnen worden verkregen in de vorm van olie is dit "klein bier",´ aldus de Nezavisimaja Gazeta.
2. De terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit Irak. De laatste Amerikaanse troepen verlieten op 18 december Irak, hiermee één van de grootste logistieke operaties beëindigend. Maar de oorlog gaat binnenslands door in de vorm van terroristische aanslagen en de problemen van Irak zijn niet opgelost: het land blijft geteisterd worden door clan- en religieuze conflicten en separatisme, zoals dat van de Koerden.
3. De dood van Osama bin Laden. Op 2 mei maakten speciale Amerikaanse troepen van de Sea Cats een einde aan het leven van Osama bin Laden. Hij leefde met zijn drie vrouwen en talrijke kinderen in een vrijstaand huis van drie etages in de Pakistaanse garnizoensstad Abbotabad. ´Op dezelfde dag werd het lijk van Bin Laden "met inachtneming van de islamitische rituelen" in zee gegooid.´
4. Derde Kim aan de macht in Noord-Korea. Op 17 december overleed de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-il, de zoon van de stichter van het communistische Noord-Korea Kim Il-sung (1912-1994). Kim Jong-il werd opgevolgd door zijn derde zoon, de 28jarige Kim Jong-un. ´Centraal staat de vraag over de toekomstige samenstelling van het meest gesloten regime ter aarde en de kansen op een transformatie van een systeem van persoonlijkheidscultus naar een "gematigd autoritarisme".´
5. Seksschandalen in de grote politiek. In de grote politiek speelden enkele spraakmakende seksschandalen. Op 15 mei werd IMF-voorzitter en de Franse presidentskandidaat Dominique Strauss-Kahn door een kamermeisje van het Sofitel in New York, Nafisatta Diallo, beschuldigd van verkrachting. De zaak liep dood door twijfels over de motieven van Diallo, maar Strauss-Kahn raakte in eigen land verzeild in nog meer seksschandalen.
   De Italiaanse ex-premier Silvio Berlusconi werd beschuldigd van betrokkenheid bij prostitutie met minderjarigen als gevolg van Ruby-gate, zijn omgang met de minderjarige Marokkaanse call Ruby. In Amerika werd de zwarte Amerikaanse presidentskandidaat Herman Cain van de Republikeinse Partij na zijn kandidaatstelling door drie vrouwen beschuldigd van seksuele intimidatie, waarop hij zijn kandidatuur moest terugtrekken.

2012

1. Verdiepende eurocrisis. Het lukte de Europese Unie niet daadkrachtig op te treden tegen de eurocrisis. ´Als resultaat blijft alles bij het oude: economische groei blijft uit, de begrotingen worden gekort en de demonstranten gaan de straat op.´ Een van de redenen is dat de oorzaken van de crisis in de hardst getroffen landen (Spanje, Griekenland, Ierland, Portugal en Italië) verschillend zijn. De grootste angst is dat ook Frankrijk een echt probleemgeval wordt.
   En Rusland zal niet immuun blijken te zijn voor de gevolgen van de eurocrisis: ´Want Europa is de belangrijkste afzetmarkt van onze grondstoffen. Zodoende kan Rusland in het moeras van de eurocrisis worden getrokken. De vraag is hoe diep.´
2. De herverkiezing van Barack Obama. Vooral dankzij de stemmen van vrouwen en etnische minderheden werd de Amerikaanse president Barack Obama herkozen. Hoewel Obama zich in zijn overwinningsrede presenteerde als een president voor alle Amerikanen, zal ook zijn tweede termijn geplaagd blijven door een diepe kloof tussen de twee kampen in de Amerikaanse politiek, de Democraten en de Republikeinen. Zo behielden de laatsten hun meerderheid in het Huis van Afgevaardigden, hetgeen de verhoudingen tussen het Witte Huis en het Congres zal blijven bemoeilijken.
3. Steeds diepere burgeroorlog in Syrië. De burgeroorlog in Syrië tussen het regime van president Bashar al-Assad en de oppositie werd steeds gewelddadiger en leverde steeds meer slachtoffers op, ook onder de burgers. Door de burgeroorlog waren aan beide zijden 40.000 strijders gedood. Het aantal binnen- en buitenlandse Syrische vluchtelingen bereikte de drie miljoen mensen.
   Ruim honderd ´vrienden van Syrië´, waaronder de Verenigde Staten, erkenden de Nationale Coalitie van Syrische Revolutionaire en Oppositiekrachten als de enige wettige vertegenwoordiger van het Syrische volk. Maar de crisis zorgde ook voor grotere ongerustheid over de rol van radicale moslims in de Arabische Lente.
   ´Rusland had zijn eigen zorgen. Moskou had zijn conclusies getrokken uit de Libische crisis, toen het Westen de resolutie van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties had geïnterpreteerd zoals het dat wilde, daarna zijn handen terugtrok en het land aan de rand van anarchie achterliet.´
4. Nieuwe leiding in China. Tijdens het achttiende congres van de Chinese Communistische Partij (CCP) in november werd een nieuw Permanent Comité van het Politburo gekozen, dat wil zeggen een nieuwe leiding van het land voor de komende tien jaar. Secretaris-generaal werd Xi Jinping. Li Keqiang werd de nieuwe premier.
   De eerste geldt als de leider van de jonge, hervormingsgezinde ´Komsomollers´, de tweede als de voorman van de meer principieel georiënteerde ´helden van de revolutie´. Het overgaan van de macht in de handen van de meer jonge generatie, die opkwam onder het bewind van Deng Xiaoping, slaagde. Zeker het in ongenade vallen van de maoïstische Bo Xilai bevestigde dit proces.
5. 

   Poetin bezocht midden 2012 Palestina. Foto: kremlin.ru.

   Gewapend conflict in de Gaza-strook. Tussen 14 en 21 november werd er in de Palestijnse sector van de Gaza-strook weer militaire strijd geleverd tussen Israël aan de ene kant en Hamas en de Islamitische Jihad aan de andere kant. Maar Israël bereikte zijn doel, het ontwapenen van Hamas na nieuwe raketbeschietingen van deze beweging op Israëlisch grondgebied, niet.
   Verder hield Israël het bij luchtaanvallen; het kwam niet tot een grootschalige inval op de grond. Ook Iran moest door de Israëlische actie gestraft worden, omdat de raketten waarmee geschoten werd Iraanse raketten van het type Fadjr waren. Onder Egyptische bemiddeling werd een wapenstilstand afgesloten. Dit werd door de Palestijnse kant gevierd als een overwinning, te meer nadat de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties Palestina met meerderheid van stemmen op 29 november de status van waarnemend lid van de VN toekende.