Rusland in 2015 (4): regio´s

René Does

Als vervolg op vier eerdere series op deze site, over de ontwikkelingen in Rusland in de jaren 2011 en 2012, 2013, 2014 en de ontwikkelingen in het eerste decennium van deze eeuw, start nu een serie over de ontwikkelingen in Rusland in 2015. De serie wordt weer gemaakt op basis van de speciale dikke eindejaarsbijlage van de kwaliteitskrant Nezavisimaja Gazeta (Onafhankelijke Krant), van 30 december 2015.

De redactie van Nezavisimaja Gazeta behandelt in de jaarlijkse bijlage veertien categorieën onderwerpen: algemene ontwikkelingen, politiek, economie, Russische regio's, 'nabije' buitenlandse politiek (de veertien andere voormalige sovjetrepublieken die al dan niet lid zijn van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten), 'verre' buitenlandse politiek (buiten de voormalige Sovjet-Unie), maatschappij, wetenschap, militaire zaken, religie, cultuur, literatuur, kunst en televisie.

De keuzes van de redactie zijn vaak voorspelbaar, maar soms ook onverwacht. Hieronder het vierde deel, over de interessantste voorvallen in enkele Russische regio;s.

1. Black out op de Krim. De machthebbers in Oekraïne hebben een machtig drukmiddel tegenover het door Rusland geannexeerde schiereiland de Krim: de elektriciteitsvoorziening.
   

   De Krim is over land alleen te bereiken vanuit Oekraïne. Kaart: ru.wikipedia.org.

   De Krim heeft een piekconsumptie van 1.100 tot 1.300 megawatt, die voor 70 procent vanaf het Oekraïense platteland wordt geleverd. Bijna geheel 2015 hielden Rusland en Oekraïne zich aan de afspraak dat Oekraïne het schiereiland elektriciteit blijft leveren in ruil voor Russische leveringen van elektriciteit en steenkool aan Oekraïne.
   Maar tussen 20 en 22 november bliezen Oekraïense en Krim-Tataarse nationalisten elektriciteitsmasten met leidingen naar de Krim op, waardoor de inwoners, bedrijven en instellingen grote delen van de dag helemaal zonder elektriciteit kwamen te zitten. Rusland reageerde door kolenleveringen aan Oekraïne te staken en in noodtempo noodleidingen aan te leggen vanaf de kerncentrale van Rostov naar de Krim.
   Op 8 december kwamen de elektriciteitsleveringen uit Oekraïne weer mondjesmaat op gang. Rusland wil in de zomer van 2016 de elektriciteitsaanvoer uit Rusland tot 850 megawatt opvoeren. De sabotageactie uit november had ook negatieve gevolgen voor Oekraïne, aldus de Nezavisimaja Gazeta: het sterkte de inwoners van de Krim in hun overtuiging dat de hereniging met Rusland een juiste beslissing was geweest.
2. Arrestaties van gouverneurs. In 2015 werden maar liefst twee zittende gouverneurs van Russische regio's gearresteerd op verdenking van grootschalige corruptie: gouverneur Aleksandr Chorosjavin van Sachalin (4 maart) en gouverneur Vjatsjeslav Gajzer van de deelrepubliek Komi (19 september). Daarvóór was in het postcommunistische Rusland slechts één zittende gouverneur gearresteerd: Aleksej Baranov van het Siberische autonome district Nenets in 2007.
   Bij Chorosjavin werden thuis naar verluidt ruim een miljard roebel (12 miljoen euro) aan cash geld en honderden luxeartikelen voor een waarde van 36 miljoen roebel (ruim 400.000 euro) in beslag genomen. Gajzer werd ervan beschuldigd in Komi ook nog een criminele organisatie te hebben opgericht.
   Het motief achter deze 'gouverneurszuiveringen' blijft echter in nevelen gehuld. Is het om de bevolking te laten zien dat bestrijding van de corruptie nu serieuzer wordt aangepakt? Is het een waarschuwing naar tegen de macht aanschurkende oligarchen, zoals Viktor Vekselberg in Komi? Hoe dan ook, met de arrestaties hebben de veiligheidsdiensten hun vrijheid en effectiviteit van handelen aangetoond.
3. Communist wint in Irkoetsk. Op de tweede zondag van september, 13 september, waren er weer een massa regionale en plaatselijke verkiezingen: bijna 11.000 in totaal. Er werden onder meer in 21 regio's nieuwe gouverneurs gekozen. In alle betrokken regio's werden de kandidaten van de regeringspartij Verenigd Rusland meteen in de eerste ronde gekozen. Op één uitzondering na: in de Siberische provincie Irkoetsk won in de tweede ronde een kandidaat van de oppositie, namelijk Sergej Levtsjenko van de Communistische Partij van de Russische Federatie (KPRF).
4. Corruptie in Vostotsjny. In Siberië wordt in de provincie Amoer de lanceerbasis Vostotsjny (Oostelijk) gebouwd, die Rusland een eigen lanceerplatform voor ruimtevaartuigen moet geven. Deze aanleg blijkt vergezeld te gaan van omvangrijke corruptie onder aannemers en plaatselijke bestuurders.
   Er worden bedragen genoemd van 1,5 miljard (door de politie van Amoer) tot 7,5 miljard roebel (landelijk openbaar aanklager Joeri Tsjajka). Er zijn 20 strafzaken geopend. De leiding van drie bedrijven werd gearresteerd wegens achterstallige salarisbetalingen. Ruim 220 plaatselijke ambtenaren werden 'disciplinaire maatregelen' opgelegd.
5. Gesloten haven van Vladivostok wordt open haven. Op 12 oktober trad een wet in werking, die van de haven van Vladivostok in het uiterste oosten van Siberië een open haven maakt. Zo kunnen in deze voorheen voor buitenlanders verboden haven buitenlandse investeringen worden aangetrokken om de haven en de omliggende Zeeprovincie economisch te ontwikkelen.
   In totaal gaat het om een gebied van 28.400 vierkante kilometer, waar 1,4 miljoen mensen wonen, ofwel 75 procent van de bevolking van de Zeeprovincie. Buitenlanders kunnen bij aankomst op het vliegveld van Vladivostok ter plekke een achtdaags visum voor de stad krijgen.