Rusland in 2015 (6): buitenlandse politiek

René Does

Als vervolg op vier eerdere series op deze site, over de ontwikkelingen in Rusland in de jaren 2011 en 2012, 2013, 2014 en de ontwikkelingen in het eerste decennium van deze eeuw, start nu een serie over de ontwikkelingen in Rusland in 2015. De serie wordt weer gemaakt op basis van de speciale dikke eindejaarsbijlage van de kwaliteitskrant Nezavisimaja Gazeta (Onafhankelijke Krant), van 30 december 2015.

De redactie van Nezavisimaja Gazeta behandelt in de jaarlijkse bijlage veertien categorieën onderwerpen: algemene ontwikkelingen, politiek, economie, Russische regio's, 'nabije' buitenlandse politiek (de veertien andere voormalige sovjetrepublieken die al dan niet lid zijn van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten), 'verre' buitenlandse politiek (buiten de voormalige Sovjet-Unie), maatschappij, wetenschap, militaire zaken, religie, cultuur, literatuur, kunst en televisie.

De keuzes van de redactie zijn vaak voorspelbaar, maar soms ook onverwacht. Hieronder het zesde deel, over de belangrijkste gebeurtenissen in het (verre) buitenland.

1. Rusland blijft buiten internationale anti-terrorismecoalitie. Na de terroristische aanslagen in Parijs op 13 november stelde de Franse president François Hollande zich als doel 'één grote coalitie' tegen het moslimterrorisme te vormen, waarin naast Amerika ook Rusland moest gaan deelnemen. In de praktijk is het hiervan niet gekomen. Hoewel zowel de NAVO als Rusland doelen van ISIS in Syrië bombardeerden, bleef het bij coördinatie van elkaars militaire activiteiten en werd er geen echte coalitie tot stand gebracht.
   Rusland zou de coalitie overigens het liefst onder leiding van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties hebben gebracht. Ook bleef er onenigheid tussen de NAVO en Rusland welke groeperingen in Syrië tot de 'terroristische groeperingen' gerekend moesten worden.
2. Vluchtelingencrisis in Europa. 'De Oude Wereld werd overstroomd door een golf vluchtelingen van nog nooit vertoonde omvang.' Ruim één miljoen vluchtelingen trokken naar Europa, niet alleen oorlogsvluchtelingen uit Syrië en Irak, maar ook, 'nadat zij het groene licht hadden gezien', economische gelukzoekers uit een groot aantal andere landen.
   De stroom zal waarschijnlijk niet ophouden gezien het aantal conflicthaarden in de wereld, dat nog steeds groeit: 'Daarom is de migratiestroom van 2015 slechts het begin van een volgende grote volksverhuizing.' De vluchtelingencrisis werd 'de eerste serieuze test voor de hechtheid van de EU', zeker nadat steeds meer EU-lidstaten als reactie op het aanhouden van de vluchtelingenstroom de eigen grenzen weer scherper gingen bewaken.
3. Trans-Atlantisch vrijhandelsverdrag. Met de Amerikaanse president Barack Obama als 'belangrijkste lobbyist' tekenden 12 landen rond de Stille Oceaan in oktober het vrijhandelsverdrag Trans-Atlantisch Partnerschap (TTP). De deelnemende landen nemen samen 40 procent van de wereldeconomie voor hun rekening.
   De Nezavisimaja Gazeta ziet in het TTP een actie van Amerika en Japan om een 'handelstegenwicht' te vormen tegen China. Rusland en China nemen niet deel aan het TTP. Omdat het TTP ook wel gezien wordt als regionale parallelle structuur voor de Wereldhandelsorganisatie (WTO), kan Rusland door het nieuwe vrijhandelsverdrag te maken krijgen met 'een nieuw golf economische isolatie'.
   Rusland is tegen de WTO ondermijnende regionale vrijhandelsverdragen. President Vladimir Poetin signaleerde daarom in zijn rede voor de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties op 28 september 'groeiend economische egoïsme' in de wereld.
4. Japan verlaat anti-militaire grondwet. Met name als reactie op de mondiale terroristische dreigingen lukte het de Japanse regering van premier Sindzo Abe van de Liberaal-Democratische Partij 70 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog wetswijzigingen door te voeren die het Japan mogelijk maken buiten de eigen landsgrenzen militaire acties uit te voeren, zelfs als het land niet zelf het slachtoffer is van een aanval van buiten. De verwatering van de naoorlogse pacifistische grondwet van het land wordt gesteund door de Verenigde Staten.
5. 

   Platini, Messi en Blatter in december 2009. Foto: www.fifa.com.

   Val van Sepp Blatter. Na nog een betwiste herverkiezing als FIFA-president in mei, moest Sepp Blatter vanwege verdenkingen van corruptie in oktober toch afstand doen van deze functie. Hij nam UEFA-president Michel Platini in zijn val mee.
   Op 21 december werden beide mannen door de ethische commissie van de FIFA voor acht jaar geschorst voor het uitoefenen van een functie binnen de Internationale Federatie van Voetbalfederaties. Terwijl de Amerikaanse justitie het corruptieonderzoek uitvoerde, deed de Zwitserse justitie onderzoek naar de rechtmatigheid van de toewijzingen van de WK Voetbal aan Rusland (2018) en Qatar (2022).
   In Rusland werd de vervolging van Blatter vaak uitgelegd als een politieke zaak met als doel Rusland de organisatie van het WK Voetbal in 2018 te ontnemen. Zulk voornemen is echter nog door niemand officieel geuit. In het geval van Qatar zou dit wel eens anders kunnen uitpakken.