Rusland in 2018 (2): politiek

René Does

Als vervolg op zeven eerdere series op deze site, over de ontwikkelingen in Rusland in de jaren 2011 en 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017 en de ontwikkelingen in het eerste decennium van deze eeuw, start nu een serie over de ontwikkelingen in Rusland in 2018. De serie wordt weer gemaakt op basis van de speciale dikke eindejaarsbijlage van de kwaliteitskrant Nezavisimaja Gazeta (Onafhankelijke Krant), van 28 december 2018.

De redactie van Nezavisimaja Gazeta behandelt in de jaarlijkse bijlage veertien onderwerpen (dit jaar iets andere dan vorig jaar): algemene ontwikkelingen, politiek, economie, energie, maatschappij, 'nabije' buitenlandse politiek (de veertien andere voormalige sovjetrepublieken die al dan niet lid zijn van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten), buitenlandse politiek (buiten de voormalige Sovjet-Unie), militaire zaken, onderwijs, wetenschap, religie en maatschappij, cultuur, literatuur en televisie.

De keuzes van de redactie zijn vaak voorspelbaar, maar soms ook onverwacht. Hieronder het tweede deel, over Russische politiek.

1. Dmitri Medvedev blijft premier. Nadat president Vladimir Poetin na zijn overwinning in de presidentsverkiezingen van 18 maart op 7 mei was geïnaugureerd voor zijn nieuwe termijn, boden premier Dmitir Medvedev en zijn hele regering hun ontslag aan. Ondanks speculaties dat Poetin een nieuwe premier kon aanstellen, stelde hij de Staatsdoema opnieuw Dmitri Medvedev als premier van de nieuwe regering voor
   Het parlement ging snel akkoord met de kandidatuur van Medvedev. Ook in de ministersploeg van Medvedev vonden nauwelijks wijzigingen plaats. De nieuwe regering-Medvedev werd belast met de uitvoering van de 'mei-oekaze' van Poetin, die onder de titel 'Over de nationale doelen en strategische opgaven voor de ontwikkeling van de Russische Federatie tot 2024' voorziet in 'de doorbraak naar een nieuwe technologische structuur'.


Sinds 28 maart 2016 is Pamfilova voorzitter van de TsIK.

2. Gemeentelijk filter blijft bestaan. Om de verkiezingen voor regionale gouverneurs democratischer en concurrerender te maken pleit voorzitter Ella Pamfilova van de Centrale Kiescommissie (TsIK) al lange tijd voor de afschaffing van het zogenoemde gemeentelijk filter en de verplaatsing van zulke verkiezingen van de tweede zondag van september (vlak na de zomervakantie) naar oktober. Het gemeentelijk filter behelst dat kandidaten voor de gouverneurspositie een minimaal aantal handtekeningen van gemeenteraadsleden in provincies en deelrepublieken moeten binnenhalen om aan de verkiezingen te mogen meedoen.
   Hoewel het voorstel van Pamfilova door de meeste politieke partijen gesteund wordt, vindt het geen weerklank bij het Kremlin. Een discussie over de voorstellen van Pamfilova werd verzet naar februari 2019, wat er in de praktijk op neer komt dat de regionale gouverneursverkiezingen in 2019 weer gewoon op de tweede zondag van september worden gehouden met toepassing van het gemeentelijk filter.
3. Regionale verkiezingen met lange uitloop. Op de tweede zondag van september, de negende dag van de maand, werden er weer een serie regionale en plaatselijke verkiezingen gehouden. Op regionaal niveau ging het om verkiezingen voor 22 gouverneursposten en 17 regionale wetgevende vergaderingen.
   Hoewel kandidaten van regeringspartij Verenigd Rusland (ER) in de meeste gevallen met grote overmacht wonnen, waren er ook enkele verrassingen met overwinningen van kandidaten van oppositiepartijen. Naast de provincie Vladimir ten oosten van Moskou waren het vooral enkele regio's in het Verre Oosten van Siberië waar zittende ER-kandidaten werden verslagen door kandidaten van de Communistische Partij van de Russische Federatie (KPRF) en de rechts-populistische Liberaal-Democratische Partij van Rusland (LDPR).
   In de provincies Vladimir en Chabarovsk wonnen de LDPR-kandidaten Vladimir Sipjagin en Sergej Foergal de gouverneursverkiezingen. In de Siberische deelrepubliek Chakasië won KPRF-kandidaat Andrej Tarasenko. In de belangrijke Zeeprovincie waren enkele gefabriceerde herverkiezingen nodig voordat ER-kandidaat Oleg Kozjemjako, gouverneur van de provincie Sachalin, op 16 december uiteindelijk won van KPRF-kandidaat Andrej Isjtsjenko, die zich toen na allerlei tegenwerking als kandidaat had teruggetrokken.
4. Navalny kondigt 'kiezersstaking' af. Oppositiepoliticus en corruptiebestrijder Aleksej Navalny riep zijn aanhangers op 28 januari de straat op in Moskou, Sint-Petersburg en 116 andere Russische steden om te demonstreren voor een 'kiezersstaking' tijdens de presidentsverkiezingen van 18 maart. Navalny mocht zichzelf niet kandidaat stellen vanwege een tien jaar oude veroordeling wegens vermeende corruptie rond het bosbouwbedrijf Kirovles.
   Zijn oproep werd niet gesteund door de liberale presidentskandidaten Ksenija Sobtsjak en Grigori Javlinski. Behalve dat de opkomst tijdens de betogingen op 28 januari niet bijzonder groot was, werd Navalny ook niet gearresteerd voor het organiseren van niet toegestane demonstraties. Het resultaat van Navalny's oproep tot een kiezersstaking was wel dat Sobtsjak en Javlinski tijdens de presidentsverkiezingen minder stemmen kregen dan gebruikelijk voor liberale oppositiekandidaten.
5. Moskouse afdeling Jabloko gaat ten onder aan interne conflicten. De liberale oppositie in Rusland weet zichzelf vaak onmachtig te maken door interne conflicten. In 2018 gebeurde dit weer binnen de links-liberale oppositiepartij Jabloko.
   Voor de Moskouse burgemeestersverkiezingen van 9 september ondersteunde partijleider Grigori Javlinski de voorzitter van de afdeling Moskou, Sergej Mitrochin, als kandidaat van Jabloko. Maar de Moskosue partijleden kozen voor Jakov Jakoebovitsj als kandidaat. Jakoebovitsj trok zijn kandidatuur echter weer in, nadat hij stelde dat hij geen kans had om door het gemeentelijke filter te komen. Vervolgens stelde Mitrochin zich toch weer kandidaat, maar dit werd door de partijleiding afgewezen, waarop Mitrochin een rechtszaak tegen de leiding van Jabloko begon.
   Voor de voorbereiding op de Moskouse gemeenteraadsverkiezingen van september 2019 had op het einde van 2018 een nieuwe leider van de afdeling Moskou moeten worden gekozen, maar tot het einde van het jaar gebeurde er niets. 'Aan de vooravond van de Moskouse gemeenteraadsverkiezingen bestaat de hoofdstedelijke afdeling van Jabloko feitelijk niet meer', concludeert de Nezavisimaja Gazeta.