Rusland in 2015 (14 en laatste aflevering): televisie

René Does

Als vervolg op vier eerdere series op deze site, over de ontwikkelingen in Rusland in de jaren 2011 en 2012, 2013, 2014 en de ontwikkelingen in het eerste decennium van deze eeuw, start nu een serie over de ontwikkelingen in Rusland in 2015. De serie wordt weer gemaakt op basis van de speciale dikke eindejaarsbijlage van de kwaliteitskrant Nezavisimaja Gazeta (Onafhankelijke Krant), van 30 december 2015.

De redactie van Nezavisimaja Gazeta behandelt in de jaarlijkse bijlage veertien categorieën onderwerpen: algemene ontwikkelingen, politiek, economie, Russische regio's, 'nabije' buitenlandse politiek (de veertien andere voormalige sovjetrepublieken die al dan niet lid zijn van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten), 'verre' buitenlandse politiek (buiten de voormalige Sovjet-Unie), maatschappij, wetenschap, militaire zaken, religie, cultuur, kunst, literatuur en televisie.

De keuzes van de redactie zijn vaak voorspelbaar, maar soms ook onverwacht. Hieronder het veertiende en laatste deel, over televisie in Rusland.

1. Televisieserie De stille Don. Op het einde van het jaar zond televisiezender Rusland-1 de vierde verfilming van de beroemde sovjetroman De stille Don van Michail Sjolochov uit via een televisieserie van regisseur Sergej Oersoeljak.
   Uiteraard werden er vergelijkingen gemaakt met de eerdere verfilmingen - uit 1931, uit 1958 door Sergej Gerasimov en uit 2006 door Sergej Bondartsjoek. Oersoeljak werd bekritiseerd om een vermeende weinig realistische weergave van het leven van de kozakken.
   Grote lof was er voor het camerawerk van cameraman Michail Soeslov, die prachtige beelden van de rivier de Don heeft geschoten. Verder maakte Oersoeljak van zijn De stille Don in de eerste plaats een liefdesfilm.
2. 'Openlijke vertoning' op TNT. Televisiezender TNT staat bekend als een amusementszender, maar zond in 2015 op zondagavonden onder de noemer 'Openlijke vertoning' cultfilms en auteursfilms uit, die gewoonlijk door een klein publiek in filmhuizen worden bezocht.
   Het ging onder meer om het sociale drama Doerak van Joeri Bykov, de zwarte komedie Intieme plaatsen van Natasja Merkoelova en Aleksej Tsjoepov, Correctieklas van Ivan Tverdovski, Zoon van Arseni Gontsjoekov, Kokoko van Doena Smirnova en Ik wil ook van Aleksej Balabanov. De films werden laat op de avond uitgezonden, want verschillende hadden de leeftijdsclassificatie 18+.
   Vladimir Voronov, hoofd programmering van TNT, vertelde over het initiatief van 'Openlijke vertoning': 'In de filmtheaters zijn deze films snel weer weg en spelen ze in kleine zalen, terwijl ze in de provincie helemaal niet te zien zijn. Op televisie worden ze bijna ook niet vertoond, waardoor wij een soort voorlichtingsmissie vervullen.'
3. 

   Klik om Medvedev te zien voorlezen.
   

   Oorlog en vrede voorgelezen. Cultuurzender VGTRK organiseerde de omvangrijkste literaire gebeurtenis van het jaar: in 60 uur tijd op 8, 9, 10 en 11 december werd de dikke roman Oorlog en vrede van Lev Tolstoj helemaal voorgelezen door ruim 1.300 voorlezers. Presentatrice was Fekla Tolstaja, een achterkleindochter van de beroemde schrijver.
   Tolstoj voorlezen is geen makkelijke klus vanwege de vaak lange zinnen en meervoudige zinsconstructies in zijn werk. Onder de voorlezers waren premier Dmitri Medvedev, acteur Oleg Tabakov, zangeres Diana Arbenina, soldaten en rendierhouders.
   Ook Russen hebben tegenwoordig minder tijd en geduld om een 'tegel' als Oorlog en vrede van Tolstoj te lezen, maar de televisie staat op de achtergrond bijna altijd aan in Russische woningen. Alleen daarom al moet het initiatief van VGTRK geprezen worden.
4. Ontslag Vladimir Koelistikov bij NTV. Begonnen als hervormingsgezinde televisiezender van oligarch Vladimir Goesinksi in de jaren negentig onder Boris Jeltsin, veranderde NTV in de jaren van deze eeuw onder Vladimir Poetin in een populistische zender, die inspeelde op de 'laagste instincten' van het kijkerspubliek, veel misdaad en ander trash-nieuws bracht, alsmede 'onthullingen' over 'vijanden van Rusland' en oppositieleiders.
   Dit laatste was voor een belangrijk het werk van Vladimir Koelistikov, die NTV sinds 2004 leidde. Van hem is de uitspraak 'Een televisie is net zo'n elektrisch apparaat als een strijkbout'.
   Waarom Koelistikov precies moest vertrekken is moeilijk te zeggen. NTV had financiële problemen wegens teruglopende kijkersaantallen en reclame-inkomsten, er was onenigheid met eigenaar Gazprom-Media en Koelistikov zou problemen met zijn gezondheid hebben. Niettemin werd het ontslag van Koelistikov als 'een teken' gezien voor een mogelijke 'nieuwe mediarealiteit'.
5. Eurovisie Songfestival. Het Eurovisie Songfestival is misschien wel de belangrijkste televisie-uitzending van het jaar in Rusland. In 2015 was het festival de meest gezochte term op de Russische Google en zangeres Polina Gagarina de meest gezochte persoon. Met haar liedje A Million Voices werd Gagarina tweede op 19 mei in Wenen, achter de Zweedse winnaar Mons Selmerlöv met zijn Heroes.
   Veertig landen namen deel aan het Eurovisie Songfestival. Oekraïne had afgezegd vanwege de burgeroorlog met pro-Russische separatisten in het oosten van het land.