Rusland in 2015 (11): cultuur

René Does

Als vervolg op vier eerdere series op deze site, over de ontwikkelingen in Rusland in de jaren 2011 en 2012, 2013, 2014 en de ontwikkelingen in het eerste decennium van deze eeuw, start nu een serie over de ontwikkelingen in Rusland in 2015. De serie wordt weer gemaakt op basis van de speciale dikke eindejaarsbijlage van de kwaliteitskrant Nezavisimaja Gazeta (Onafhankelijke Krant), van 30 december 2015.

De redactie van Nezavisimaja Gazeta behandelt in de jaarlijkse bijlage veertien categorieën onderwerpen: algemene ontwikkelingen, politiek, economie, Russische regio's, 'nabije' buitenlandse politiek (de veertien andere voormalige sovjetrepublieken die al dan niet lid zijn van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten), 'verre' buitenlandse politiek (buiten de voormalige Sovjet-Unie), maatschappij, wetenschap, militaire zaken, religie, cultuur, literatuur, kunst en televisie.

De keuzes van de redactie zijn vaak voorspelbaar, maar soms ook onverwacht. Hieronder het elfde deel, over culturele ontwikkelingen.

1. Rel om Tannhäuser in Novosibirsk. In december 2014 ging de opera Tannhäuser van Richard Wagner in de enscenering van regisseur Timofej Koeljabin in première in het Operatheater van Novosibirsk. Een maand later werd de opera van het programma gehaald, ondanks enthousiaste reacties van het publiek en de kunstcritici. Metropoliet Tichon van Novosibirsk en Berdsk had namelijk geklaagd dat de opera de gevoelens van gelovigen zou beledigen.
   Het Openbaar Ministerie opende een strafzaak wegens mogelijke ontheiliging van religieuze symbolen. De rechter constateerde echter geen strafbare zaken in de voorstelling. Wel zagen Koeljabin en theaterdirecteur Boris Mezdritsj zich genoodzaakt ontslag te nemen. 'Deze gebeurtenis schept een gevaarlijk precedent', aldus de Nezavisimaja Gazeta. 'De mogelijkheid van de invoering van censuur in het theater is geschapen.'
2. 

   Helikon-opera. Foto: helikon.ru

   Heropening Helikon-opera in Moskou. Na jarenlang gebakkelei rond de afgelopen eeuwwisseling over de toekomst van het gebouw, ging aan de Bolsjaja Nikitskajastraat in Moskou de gerenoveerde Helikon-opera weer open. Hoewel oorspronkelijk een adellijk paleis, stond het monumentale pand bekend als operagebouw.
   De renovatie is volgens de krant bijzonder geslaagd, met een prachtige marmeren trappenhuis en de nieuwste technieken in de theaterzaal. Het bijzondere van de Helikon-opera is dat het gebouw vanaf de straat nauwelijks opvalt, omdat de theaterzaal neerwaarts gaat vanaf de begane grond en zich naar beneden ook nog eens verbreedt.
3. Russisch-orthodoxe pogrom in de Manege. In de zomer werd de tentoonstelling Sculpturen die wij niet zien in de bekende Manege in het centrum van Moskou aangevallen door Russisch-orthodoxe activisten van de beweging Gods Wil onder leiding van Dmitri Enteo. Verschillende tentoongestelde objecten werden vernield, omdat ze de religieuze gevoelens van de activisten van Gods Wil zouden beledigen.
   Kunstkenners schatten de schade op 1,1 miljoen roebel (ongeveer 15.000 euro), maar de politie hield het op 196.000 roebel. Enteo zat tien dagen vast.
   Er werd een strafzaak tegen hem begonnen wegens 'het vernietigen of beschadigen van waardevolle kunstwerken', maar of het echt tot een rechtszaak komt is onduidelijk. 'De leden van Pussy Riot werden veroordeeld na een punkgebed in een kathedraal, maar na een pogrom door orthodoxe activisten in een tentoonstellingszaal blijft het stil', schrijft de Nezavisimaja Gazeta.
4. Ondanks economische crisis bloeit de museumsector in Moskou. De plannen voor de bouw van nieuwe en de renovatie van bestaande musea in Moskou zijn in 2015 uitgebreid, ondanks de economische crisis waarin Rusland verkeerde. Het Poesjkin Museum hield een open dag over de gaande renovatie. Het Staatscentrum voor Moderne Kunst kon berichten dat de hard noodzakelijke renovatie doorging. In het Gorki-park ging het Museum voor Moderne Kunst 'De Garage' naar het bijzondere ontwerp van architect Rem Koolhaas open.
   Verder werd bekend gemaakt dat de Hermitage in Sint Petersburg in 2022 een Moskouse dependance zal openen. In 2018 of 2019 zal het gebouw van 'Waterkrachtcentrale 2' ook 'een moderne kunstbestemming krijgen'. En het Poesjkin Museum heeft zijn oog laten vallen op het gebouw van de nabij gelegen 'Waterkrachtcentrale 1'
5. Nieuwe leider voor ballet Bolsjoj-theater. Het ballet van het beroemde Bolsjoj-theater in Moskou krijgt een nieuwe leider. Bekend
   

   Machar Vazijev Foto: bolshoi.ru

   werd dat op 18 maart 2016 Machar Vazijev de opvolger zou worden van Sergej Filin. Na jarenlange conflicten in de balletgroep is met de aanstelling van Vazijev in de eerste plaats gekozen voor een crisismanager en minder voor een artistiek leider.
   Vazijev is afkomstig uit de zogenoemde Petersburgse balletschool. Hij werkte dertien jaar als de artistiek leider van het ballet van het Marinski-theater en vervolgens zeven jaar als artistiek leider van het ballet van het theater La Scala in Milaan.
   Met de aanstelling van Vazijev wordt in het Bolsjoj de functie van artistiek leider van het ballet geschrapt. Filin werd de artistiek leider van het nieuw opgerichte Internationale Balletcentrum.