Rusland in 2017 (5): buitenlandse politiek

René Does

Als vervolg op zes eerdere series op deze site, over de ontwikkelingen in Rusland in de jaren 2011 en 2012, 2013, 2014, 2015, 2016 en de ontwikkelingen in het eerste decennium van deze eeuw, start nu een serie over de ontwikkelingen in Rusland in 2017. De serie wordt weer gemaakt op basis van de speciale dikke eindejaarsbijlage van de kwaliteitskrant Nezavisimaja Gazeta (Onafhankelijke Krant), van 28 december 2017.

De redactie van Nezavisimaja Gazeta behandelt in de jaarlijkse bijlage veertien onderwerpen (dit jaar iets andere dan vorig jaar): algemene ontwikkelingen, politiek, economie, Russische regio's, 'nabije' buitenlandse politiek (de veertien andere voormalige sovjetrepublieken die al dan niet lid zijn van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten), buitenlandse politiek (buiten de voormalige Sovjet-Unie), wetenschap, onderwijs, gezondheidszorg, militaire zaken, religie en maatschappij, cultuur, kunst, literatuur en televisie.

De keuzes van de redactie zijn vaak voorspelbaar, maar soms ook onverwacht. Hieronder het vijfde deel, over de belangrijkste gebeurtenissen in landen buiten de voormalige Sovjet-Unie.

1. Noord-Korea voert raket- en atoomproeven op. Het Koreaanse schiereiland werd nog meer dan voorheen een van de grootste spanningshaarden in de wereld door de 20 raketproeven en zes atoomproeven die de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un in 2017 liet uitvoeren om van zijn land snel een kernmacht te maken en de agressieve reactie van de Amerikaanse president Domald Trump op de proeven. Trump gaf Kim Jong-un de bijnaam 'Rocket Man' en voorspelde Noord-Korea volledige vernietiging als het een atoomraket richting de Verenigde Staten zou durven af te afschieten.
   De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties kondigde nieuw economische sancties tegen Noord-Korea af. Amerika plaatste Noord-Korea op de lijst van landen die terrorisme sponsoren. Het verweet Rusland de VN-sancties niet voldoende na te leven door Noord-Koreaanse gastarbeiders in Rusland te laten werken.
   De Nezavisimaja Gazeta schrijft dat Rusland Amerika en Zuid-Korea heeft opgeroepen hun militaire oefeningen in de regio te staken en Noord-Korea om te stoppen met de atoomproeven en de oorlogsretoriek. 'Moskou is bereid de afgekondigde sancties tegen Noord-Korea na te leven, maar deze moeten geen doel op zich zijn, maar een instrument om het land naar constructieve onderhandelingen te leiden.'
2. Langdurige regeringsvorming in Duitsland. De Duitse parlementsverkiezingen van 24 september leverden met onder meer het in de Bondsdag komen van de ultrarechtse partij Alternative für Deutschland een uitslag op die het bijzonder moeilijk maakte snel een nieuwe regeringscoalitie te vormen onder leiding van de CDU van Angela Merkel. Duitsland bleef hierdoor nog nooit zo lang zonder nieuwe regering na een parlementsverkiezing.
   Zowel binnen Duitsland zelf als binnen de Europese Unie heeft dit negatieve gevolgen voor de politieke, economische en maatschappelijke stabiliteit. 'Deze situatie is geheel nieuw voor het Duitse establishment', aldus de Nezavisimaja Gazeta.


Poetin ontmoette bin Salman vlak vóór zijn benoeming tot kroonprins. Foto: kremlin.ru

3. Politieke verschuivingen in de Perzische Golf. Het aan de macht komen van de jonge kroonprins Mohammad bin Salman in Saoedi-Arabië als fase in de opvolgingsstrijd in dat land heeft 'omvangrijke veranderingen' veroorzaakt in de bestaande 'buitenlands- en binnenlandspolitieke configuratie rond de Perzische Golf'.
   Zo kreeg Qatar een blokkade opgelegd, die ook werd ondersteund door Egypte, Bahrein en de Verenigde Arabische Emiraten, omdat het weigerde zijn betrekkingen met Iran op te geven. In Saoedi-Arabië zelf werden 320 leden van de koninklijke familie, zakenlieden en ambtenaren onder huisarrest geplaatst vanwege vermeende corruptie.
4. Onafhankelijkheidsreferendum in Catalonië. Het referendum op 1 oktober in de Spaanse deelrepubliek Catalonië over onafhankelijkheid (met als uitslag 90 procent ja-stemmers bij een opkomst van 40 procent) treft niet alleen de verhoudingen binnen Catalonië en de Spanje, maar is ook een hoofdpijndossier voor de hele Europese Unie:
   'De acties van de Cataloniërs kunnen een gevaarlijk precedent scheppen. Separatistische bewegingen bestaan immers niet alleen in Catalonië, maar ook in Groot-Brittannië, Frankrijk en België. Goedkeuring van de acties van de Cataloniërs door de Europese Unie zou opgevat kunnen worden als steun voor separatistische bewegingen in andere landen.'
5. Afzetting president Robert Mugabe in Zimbabwe. Op 15 november maakte het leger van Zimbabwe een einde aan het 37-jarige presidentschap van de 93-jarige Robert Mugabe vanwege zijn voornemen de macht over te dragen aan zijn vrouw Grace Mugabe in plaats van aan vicepresident Emmerson Mnangawa. Negen dagen later na de militaire coup werd Mnangawa als de nieuwe president van Zimbabwe geïnstalleerd.
   De Nezavisimaja Gazeta stelt dat de Zimbabwaanse legerleiding voor deze machtswisseling eerst goedkeuring aan China heeft moeten vragen, omdat China momenteel de belangrijkste investeerder in Zimbabwe is.