Rusland in 2018 (4): energie

René Does

Als vervolg op zeven eerdere series op deze site, over de ontwikkelingen in Rusland in de jaren 2011 en 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017 en de ontwikkelingen in het eerste decennium van deze eeuw, start nu een serie over de ontwikkelingen in Rusland in 2018. De serie wordt weer gemaakt op basis van de speciale dikke eindejaarsbijlage van de kwaliteitskrant Nezavisimaja Gazeta (Onafhankelijke Krant), van 28 december 2018.

De redactie van Nezavisimaja Gazeta behandelt in de jaarlijkse bijlage veertien onderwerpen (dit jaar iets andere dan vorig jaar): algemene ontwikkelingen, politiek, economie, energie, maatschappij, 'nabije' buitenlandse politiek (de veertien andere voormalige sovjetrepublieken die al dan niet lid zijn van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten), buitenlandse politiek (buiten de voormalige Sovjet-Unie), militaire zaken, onderwijs, wetenschap, religie en maatschappij, cultuur, literatuur en televisie.

De keuzes van de redactie zijn vaak voorspelbaar, maar soms ook onverwacht. Hieronder het vierde deel, over energie.

Ga voor meer info en een groter beeld naar gazpromexport.ru.

1. Tracé door zee van Turkish Stream afgerond. Het tracé door zee van de gaspijplijn Turkish Stream tussen Rusland en het Europese deel van Turkije over de bodem van de Zwarte Zee werd in 2018 afgerond. De pijpleiding kan jaarlijks zestien miljard kubieke meter Russisch gas vervoeren.
   De vraag is hoe het nu verder moet met het vervolg van deze gaspijplijn, die kan worden gezien als de opvolger van het in 2014 afgeblazen project South Stream. Er is inmiddels concurrentie van nieuwe gaswinning in de Middellandse Zee voor de kusten van Israël en Cyprus en van de Transanatolische gasleiding vanuit Azerbeidzjan via Georgië en Turkije naar Griekenland.
   Verder is het binnen de Europese Unie nog de vraag of het gas uit Turkish Stream via Bulgarije of via Griekenland, bijvoorbeeld door een koppeling aan de Transanatolische gasleiding, de EU binnen moet komen. Wat natuurlijk ook nog kan is dat Rusland twee verderlopende takken van Turkish Stream zal aanbieden, via Bulgarije én Griekenland.
2. Rusland heeft eigen klimaatbeleid. In de Poolse stad Katowice werd een nieuwe mondiale klimaattop gehouden, die bedoeld was voor verdere praktische uitwerking van de afspraken uit de klimaattop van 2015 in Parijs. Rusland heeft de afspraken van de top in Parijs nog steeds niet officieel ondertekend, maar het Ministerie van Economische Ontwikkeling heeft wel maatregelen uitgewerkt in de geest van Parijs.
   Rond de top in Katowice was er in Rusland nog steeds een discussie tussen voor- en tegenstanders van de voorstellen van het ministerie. Volgens tegenstanders hebben strenge klimaatmaatregelen een te grote negatieve economische invloed op kernsectoren van de Russische economie en het leven in 'monosteden' die afhankelijk zijn van één energie-intensieve industriële activiteit.
   Russische milieuactivisten stellen dat Rusland toch zijn bijdrage aan het aanpakken van de klimaatverandering moet leveren en dat de vaak gehoorde stelling dat Rusland in de periode 1990-2015 zijn aandeel al heeft geleverd door de industriële achteruitgang na de ondergang van het communisme niet klopt.


Ga voor meer info en een groter beeld naar gazpromexport.ru.

3. Gasoorlogen met Amerika. De Amerikaanse president Donald Trump had in 2018 zware kritiek op Duitsland dat het land doorging met de aanleg van de gaspijpleiding North Stream-2 tussen Rusland en Duitsland over de bodem van de Oostzee. Terwijl het zijn aandeel in de NAVO-uitgaven bij lange na niet voldeed, zou Duitsland zich door de nieuwe gaspijpleiding 'absoluut afhankelijk' maken van Rusland.
   De Nezavisimaja Gazeta vindt deze kritiek van Trump richting Duitsland zwaar overdreven. Volgens de krant zijn er naast North Stream-2 inmiddels meerdere alternatieve pijpleidingen naar Europa, zoals de Transanatolische pijpleiding vanuit Azerbeidzjan, de Transkaspische pijpleiding vanuit Turkmenistan en de uitgebreide mogelijkheden van LPG-leveringen, waaronder uit de Verenigde Staten zelf. In dat licht moeten de harde woorden van Trump dan ook worden gezien, aldus de krant, namelijk als steun voor Amerikaanse LPG-leveringen aan Europa.
   Ook is er nog een geopolitiek aspect aan Trumps woorden: Amerika wil Oekraïne helpen in zijn conflict met Rusland door de huidige status van transitland van Russisch gas te behouden. Deze transit geeft de Oekraïense staatsbegroting jaarlijks een onmisbare drie miljard dollar.
4. Minder labiele olieprijzen gewenst. Het financieel-economische beleid van Rusland is sterk afhankelijk van de olieprijs op de wereldmarkt. Zo stelt de president van de Russische Centrale Bank, Elvira Nabioellina, dat Rusland in een recessie terecht komt als de olieprijzen onder de 35 dollar per vat zakken.
   Na de zeer hoge olieprijzen rond 2008 en de zeer lage olieprijzen in de periode 2014-2016 wenst de Russische regering voor een stabiel financieel-economisch beleid stabiele olieprijzen op de wereldmarkt van tussen de 75 en 85 dollar per vat. Dit moet worden bereikt door middel van productieafspraken binnen de OPEC.
5. Elektriciteitsprijzen op basis van gebruik. Vanaf 2019 wil Rusland 'sociale elektriciteitstarieven' gaan berekenen voor huishoudens om bezuinigingen op elektriciteitsgebruik aan te moedigen. Dat wil zeggen een goedkoper basistarief voor een maandelijks elektriciteitsgebruik tot 300 kW-uur, een verhoogd tarief voor gebruik tussen de 300 en 500 kW-uur en een 'economisch tarief' voor gebruik boven de 500 kW-uur.
   In 2017 gebruikte echter al 92 procent van de woningen in (portiek)flats al minder dan 300 kW-uur per maand, terwijl 7 procent tussen de 300 en 500 kW-uur gebruikte en 1 procent meer dan 500 kW-uur. Het nieuwe 'sociale tarievenstelsel' werd in de periode 2013-2018 in acht regio's van Rusland getest.
   Het bleek niet bijster effectief, aldus de Nezavisimaja Gazeta: in regio's met lagere gebruikersnormen leidde het tot sociale protesten onder armere lagen van de bevolking, terwijl in regio's met hogere gebruiksnormen er geen urgentie tot het bezuinigen op elektriciteitsgebruik werd gevoeld. Niettemin zal ook Rusland in de toekomst toe moeten naar energie-neutrale woningen, een vraagstuk dat nu toe eigenlijk nauwelijks wordt besproken.