Rusland in 2017 (8): gezondheidzorg

René Does

Als vervolg op zes eerdere series op deze site, over de ontwikkelingen in Rusland in de jaren 2011 en 2012, 2013, 2014, 2015, 2016 en de ontwikkelingen in het eerste decennium van deze eeuw, start nu een serie over de ontwikkelingen in Rusland in 2017. De serie wordt weer gemaakt op basis van de speciale dikke eindejaarsbijlage van de kwaliteitskrant Nezavisimaja Gazeta (Onafhankelijke Krant), van 28 december 2017.

De redactie van Nezavisimaja Gazeta behandelt in de jaarlijkse bijlage veertien onderwerpen (dit jaar iets andere dan vorig jaar): algemene ontwikkelingen, politiek, economie, Russische regio's, 'nabije' buitenlandse politiek (de veertien andere voormalige sovjetrepublieken die al dan niet lid zijn van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten), buitenlandse politiek (buiten de voormalige Sovjet-Unie), wetenschap, onderwijs, gezondheidszorg, militaire zaken, religie en maatschappij, cultuur, kunst, literatuur en televisie.

De keuzes van de redactie zijn vaak voorspelbaar, maar soms ook onverwacht. Hieronder het achtste deel, over de gezondheidszorg in Rusland.

1. Homeopathie officieel 'pseudowetenschap' verklaard. De Commissie voor de bestrijding van pseudowetenschap en de falsificatie van wetenschappelijk onderzoek van de Russische Academie van Wetenschappen (RAN), die in 1998 was opgericht, verklaarde homeopathie op 6 februari officieel tot 'pseudowetenschap'. Het besluit kan ook praktische consequenties krijgen, want de commissie raadt het Ministerie van Volksgezondheid aan homeopathie uit gezondheidsinstellingen te weren en homeopathische medicijnen in apotheken aan aparte balies te laten verkopen.
   Andere gezondheidswetenschappers willen echter niet zo streng zijn over homeopathie. Zo vindt de Russische hoofdarts Leonid Rosjal homeopathie acceptabel als aanvulling op de officiële geneeskunde. En Gennadi Onisjtsjenko, de voormalige sanitaire hoofdarts van Rusland en nu parlementslid, stelde dat patiënten die met homeopathie beginnen, zoals de overleden oprichter van Apple, Steve Jobs, in de eerste plaats kostbare behandeltijd verliezen.
   Overigens is homeopathie niet algemeen bekend onder Russen. Volgens een opiniepeiling door het Al-Russische Centrum voor de Bestudering van de Publieke Opinie (VTsIOM) na de uitspraak van de RAN-commissie wist de helft van de Russen niet wat homeopathie is, verklaarde 17 procent het wel te weten en antwoordde 33 procent dat ze er 'wel eens iets' over hadden vernomen. Van de kenners was ongeveer de helft voor een verbod op homeopathie en ongeveer de helft tegen een verbod.
   Wel waren mensen die homeopathie hadden toegepast positiever over de effectiviteit (74 procent). Er staan bovendien geen homeopathische middelen op de officiële medicijnenlijst van het Russische Ministerie van Volksgezondheid.
2. Eerste implantaties van bionische ogen. Op 30 juni en 7 december zijn voor het eerst in Rusland via implantatie bionische ogen ingebracht bij twee blinden. Toevallig kwamen beide patiënten uit de provincie Tsjeljabinsk: Grigori Oeljanov (60), die ruim twintig jaar geleden blind was geworden, en Antonina Zachartsjenko (56), die dertien jaar geleden blind was geworden.
   De operaties werden in Moskou uitgevoerd door professor Christo Tachtsjidi, die hulp kreeg van de uit Manchester ingevlogen oogspecialist Paulo Stang. De implantatie van bionische ogen betekent geen volledige terugkeer van het zicht: het herstelde zicht is zwart-wit en geeft eerder omtrekken dan duidelijke lijnen weer.
3. Aids blijft zich uitbreiden. Op 1 november telde Rusland officieel bijna één miljoen geïnfecteerde mensen met het hiv-virus, namelijk 924.600.
   

   Pokrovski wijt de snelle HIV-groei oa aan slechte seksuele voorlichting. Foto: ilo.org

   In 2016 was hun aantal met 103.438 toegenomen, 5,3 procent meer dan in 2015. Ieder uur komen er in Rusland 10 nieuwe gevallen van hiv-infectie bij. Alleen in Zuid-Afrika en Nigeria is de groei van het aantal hiv-geïnfecteerden hoger in de wereld.
   In de eerste tien maanden van 2017 groeide het aantal geïnfecteerden in Rusland met 85.000. Op 1 november was 0,6 procent van de Russen drager van het hiv-virus. In de leeftijdsgroep 30-39 jaar is dit percentage het hoogst, namelijk 2 procent, waarbinnen mannen met een middelbare beroepsopleiding de grootste risicogroep vormden.
   Onder jongeren tussen de 15 en 20 jaar (jaarlijks ruim 1100 nieuwe gevallen) is onbeschermde seks met een geïnfecteerde partner de belangrijkste besmettingsoorzaak. Onder jonge vrouwen tussen 20 en 30 jaar oud zorgt aids voor 20 procent van de sterfgevallen.
   De grootste aids-deskundige van Rusland, Vadim Pokrovski, wijt de slechte cijfers aan de slechte organisatie van de gezondheidzorg in Rusland en stelt dat alleen werkelijk werk maken van voorkoming de aids-epidemie kan inperken, via het aanmoedigen van condoomgebruik, het ruilen van vervuilde injectienaalden onder drugsverslaafden en betere seksuele voorlichting in het onderwijs.
4. Nieuwe leiding in Kankercentrum. Na twintig jaar leiding te hebben gegeven aan het N.N. Blochin Nationale Medisch Oncologisch Onderzoekcentrum is de mondiaal hoog aangeschreven Michail Davydov (1947) als 'hoofdoncoloog' van Rusland met pensioen gegaan. Hoewel hij nog volop actief was, werd hij vanwege zijn 70ste verjaardag tot een afscheid gedwongen.
   Davydov was een grote deskundige in zijn vak, maar ook een felle criticaster van het volksgezondheidsbeleid van de overheid. Ook waren er financiële schandalen rond zijn Kankercentrum: regelmatig moesten patiënten volgens onderzoek van het Openbaar Ministerie extra betalen voor behandelingen en middelen die onder de ziektekostenverzekeringen vielen.
   Verder maakte Davydov zijn zoon Michail Davydov jr. (31) hoofd van het onderzoeksinstituut voor klinische oncologie van het Centrum, hetgeen inging tegen een regeringsrichtlijn die stelt dat familieleden elkaar niet mogen benoemen in een staatsinstelling.
   Davydov werd opgevolgd door Ivan Stilidi, die al 17 jaar in het Kankercentrum werkte. Hij moet in de eerste plaats voor meer financiële transparantie zorgen.


Rosjal bij de werkbespreking met Poetin. Foto: kremlin.ru

5. Toenemend geweld tegen medisch personeel. De hoofdarts van Rusland, Leonid Rosjal, vertelde president Vladimir Poetin op 31 oktober tijdens een werkbespreking dat geweld tegen medisch personeel in Rusland de spuigaten uit begint te lopen, met een verdubbeling in het voorgaande jaar. Tussen 2010 en 2016 waren 1.226 geweldsmisdrijven tegen medisch personeel geregistreerd, maar dit lijkt het topje van een ijsberg.
   Het gaat vooral om dronken mensen, hooligans, geesteszieken en agressieve bestuurders. De groei komt ook doordat agressievelingen in de praktijk nauwelijks worden bestraft voor hun geweldsdaden. Vooral ambulancepersoneel krijgt met geweld te maken. Er gaan zelfs stemmen op om bewakers met ambulances mee te sturen.
   Ook wordt er opgeroepen medisch personeel strafrechtelijk beter te beschermen. Nu bestaat er in Rusland wel een artikel in de Strafwet die geweld tegen dienaren van de overheid strafbaar stelt, 'Het gebruiken van geweld tegen vertegenwoordigers van de macht' (art.138), maar dit heeft betrekking op medewerkers van de nationale veiligheidsdiensten, en die willen dit wetsartikel tot deze vertegenwoordigers van de staatsmacht beperkt houden.