Dit is het archief van Prospekt van de jaargang 2007.

Inhoudsopgave nr.1 (februari) 2007

REDACTIONEEL

ACTUALITEIT

Woestijndespoot overleden

Goedkoper vliegen

ACHTERGROND

Drie gedenkwaardige data

De zeventigste verjaardag van Joeri Loezjkov, de honderdste geboortedag van Leonid Brezjnev en het vijftiende sterfjaar van de Sovjet-Unie.

Alles wijst naar de FSB

De meest opvallende aspecten van de zaak Litvinenko op een rij gezet.

Wit-Russische rampspoed

Over de gevolgen van de hogere energieprijzen voor het regime van Aleksandr Loekasjenko.

MEDIA

Engelstalig nieuws uit Rusland

Een interview met hoofdredactriceMargarita Simonjan van de nieuwe televisiezender Russia today.

FILM

De keuzes van twee Oezbeekse vrienden

De politiek sijpelt door in het circusleven in de Oezbekistan-documentaire Tussen hemel en aarde.

RUSSISCH LEVEN

INTERVIEW

Katja Goeseva

Wij hebben Katja Schuurman, de Russen hebben Katja Goesjeva.

INTERNET

WETENSCHAP

In 2008 weer naar Tajmyr

Een vervolg op het Wageningse vogelonderzoek in het noorden van Siberië.

COLUMN

HOGER ONDERWIJS

Georgië worstelt met Bologna-proces

Georgië wil zijn hoger onderwijs naar Europees voorbeeld hervormen. Een reportage uit de hoofdstad Tbilisi.

BOEKBESPREKINGEN

• Richard Pipes, Russian conservatism and its critics. A study in political culture. Besproken door René Does
• Craig Murray, Murder in Samarkand. A British ambassador's controversial defiance of tyranny in the war on terror. Besproken door Joeri Buhrer Tavanier
• Cultural transfer. Rusland en Europa vanaf 1650. Besproken door Pauline Michgelsen
• Carel Schouten, Wim Honselaar en Adrie Barentsen, Een directe weg naar het lezen van: De bronzen ruiter van Aleksandr Poesjkin. Besproken door Nicole de Boer

AGENDA

Woestijndespoot overleden

René Does

Saparmoerad Nijazov was president voor het leven van Turkmenistan. Hij dichtte zichzelf profetische gaven toe. Hij heerste alsof hij het eeuwige leven had. Iedere vorm van oppositie of machtsdeling drukte hij de kop in. Niettemin overleed hij in de ochtend van 21 december 2006 aan een hartaanval. Zo luidde althans de officiële versie die het zeer gesloten land naar buiten bracht. Nijazov is 66 jaar oud geworden.

De despoot uit het Centraal-Aziatische woestijnland had niet in een duidelijke opvolgingsprocedure voorzien. Volgens de Turkmeense grondwet moest parlementsvoorzitter Ovezgeldy Atajev de overleden Nijazov als waarnemend president opvolgen, maar hij werd enkele uren na het overlijden van Nijazov wegens corruptie gearresteerd. De functie werd vervolgens ingevuld door Goerbangoely Berdymoechammedov (49), vice-premier en minister van volksgezondheid.
Lees het hele artikel

Omhoog

Alles wijst naar de FSB

Ben de Jong

Toen begin november 2006 de eerste berichten verschenen dat de voormalige FSB-officier Aleksandr Litvinenko met mysterieuze vergiftigingsverschijnselen in Londen in het ziekenhuis was opgenomen, ging ik er intuïtief onmiddellijk vanuit dat de daders gezocht moesten worden binnen de hoogste kringen van het Russische overheidsapparaat. Was dit terecht?

Op het moment van schrijven, begin februari 2007, lijkt het vrijwel zeker dat de daders van de moord op Litvinenko zich in Rusland bevinden. Wat zijn de meest opvallende aspecten aan deze zaak?

1. Het bizarre rookgordijn van desinformatie dat het Kremlin en de meestal slaafse Russische pers in de beste sovjettradities proberen op te trekken. Hierbij valt vooral op dat de voormalige oligarch Boris Berezovski, sinds 2001 woonachtig in Londen, voortdurend als de meest waarschijnlijke dader wordt genoemd, zonder zelfs maar een schijn van bewijs. Aangenomen mag worden dat sommige hoofdredacteuren van Russische media in dit opzicht rechtstreeks door het Kremlin zijn geïnstrueerd, anderen zijn waarschijnlijk op grond van de eigen 'interne censor' ertoe overgegaan dergelijke berichten te publiceren.

Lees het hele artikel

Omhoog

Wit-Russische rampspoed

Jan Limbeek

Rusland is al zo'n anderhalf jaar bezig om van zijn buurlanden hogere prijzen voor olie en gas te krijgen. Ruslands buren verzetten zich met hand en tand tegen het verminderen van de Russische energiesubsidies. Zonder succes. Zelfs Wit-Rusland moest er dit jaar aan geloven. Het conflict met dit land liep zo hoog op dat de doorvoer van olie naar Europa enige dagen stopte. Nadat Wit-Rusland had ingebonden, werd de aanvoer hersteld. Knarsetandend moest het land accepteren dat het miljarden extra kwijt was aan energie. Wat zijn hiervan de gevolgen?

Oorspronkelijk legde Rusland voor 2007 een verdubbeling van de gasprijs naar 100 dollar per 1000 m³ op en een verhoging van de prijs voor olie van 73 procent (van 248 naar 427 dollar per ton). De prijsverhoging werd veroorzaakt door het exporttarief van 181 dollar per ton olie dat Rusland oplegde. Vóór 2007 was Wit-Rusland vrijgesteld van exporttarieven, hetgeen alleen al 3,5 miljard dollar opleverde, zo'n tien procent van het Wit-Russische bruto binnenlands product (bbp).
Lees het hele artikel

Omhoog

Russisch leven

In de rubriek 'Russisch leven' worden nieuwsberichten uit Russische kranten, weekbladen, persbureaus en nieuwssites samengevat. Het gaat om zaken die de Nederlandse media gewoonlijk niet halen, maar die wel inzicht geven in het Russisch bestaan.

INTERNETTAAL
'Kagdila.' 'Rzjoenimagoe!' Dit is Russische internettaal voor 'Hoe gaat het' (Kak dela?) en 'Heel leuk' (Otsjen smesjno). De nieuwe gewoonte om op internet het taalgebruik te veranderen raakte in Rusland in een stroomversnelling nadat een internetter de cartoon Bear surprise van de Amerikaanse cartoonist John Lurie ontdekte en de begeleidende tekst in het Russisch vertaalde met 'Preved', een verbastering van privet (hallo) en medved (beer).

Het beertje uit Lurie's tekening werd razend populair bij Russische tekenaars en reclamemakers, en dus ook bij het publiek, waarna tevens de rage ontstond om woorden te verbasteren. Op internet worden veel Russische woorden fonetisch verbasterd. Zo wordt de 'o' vaker als 'a' geschreven. Maar er zijn ook andere verbasteringen. Bijvoorbeeld de 'v' die vaak als 'f' of 'ff' wordt geschreven of medeklinkers die worden weggelaten, waardoor sposob (manier) 'spsb' wordt. Er worden ook hele nieuwe woorden bedacht, zoals het bovengenoemde rzjoenimagoe ('ik lig dubbel van het lachen').

In het voorjaar van 2006 werd op de Universiteit van Novosibirsk een wetenschappelijke conferentie aan de nieuwe internettaal gewijd. Sommige sprekers zagen in de internettaal een 'bedreiging voor de Russische taal'. Anderen stelden dat een taal een 'levend organisme' is, hoewel ook zij erkenden dat de veranderingen in dit levende organisme op internet wel heel snel gaan.

Poïsk, 2006, nr. 25

Lees de hele rubriek

Omhoog

Georgië worstelt met Bologna-proces

Sandra Boersma

Georgië is het afgelopen jaar vooral in het nieuws geweest door de dramatisch verslechterende verhouding met buurland Rusland. Toch zijn er ook binnenlands ontwikkelingen in Georgië die de moeite waard zijn om in de gaten te houden. Een van die ontwikkelingen is de drastische hervorming van het onderwijs. Een verslag uit Tbilisi.

In juli 2006 ontving een groep taalkundigen en logici aan de Universiteit van Amsterdam een doorgestuurde e-mail met als onderwerp 'Crisis at Tbilisi State University'. De tekst repte van massa-ontslagen bij de Staatsuniversiteit van Tbilisi (TSU). De Georgische regering zou bezig zijn om de universiteit in de vernieling te helpen. De e-mailactie was een noodkreet: 'The professors of Tbilisi State University ask for expressing your support in our attempts to oppose violence and dictate in our University.'
Lees het hele artikel

Omhoog

Inhoudsopgave nr.2 (april) 2007

REDACTIONEEL

ACTUALITEIT

Eindexamenwet aangenomen

Winter weg

Henri Troyat (1911-2007

COLUMN

ACHTERGROND

Raiders are coming back

Gewelddadige bedrijfsovernames zijn opnieuw een actueel probleem geworden.

Rusland vecht tegen demografische crisis

Kunnen de maatregelen van de Russische regering de snelle bevolkingsafname stoppen?

RUSSISCH LEVEN

BUITENLANDSE POLITIEK

Rusland wil weer meedoen in de wereld

Duidt Poetins harde München-rede op een terugkeer naar de Koude Oorlog?

Postimperialistische fantoompijn

Rusland is nog steeds op zoek naar een modus vivendi voor de omgang met 'het Nabije Buitenland'

Duits-Russische partnerschap

Over de speciale relatie tussen Rusland en Duitsland.

'Wees niet bang voor Rusland'

Een interview met Konstantin Kosatsjov, voorzitter van de buitenlandcommissie van de Staatsdoema.

'Rusland is niet langer afhankelijk van het Westen'

Een interview met de econoom Michaïl Deljagin van het Instituut voor Problemen van de Globalisering.

RECEPT

REPORTAGE

Hollands affiche in Petersburg

Het Nederlands Instituut in Sint Petersburg viert in mei zijn tiende verjaardag.

IN MEMORIAM

Marius Broekmeyer (1927-2007)

BOEKBESPREKINGEN

• Michel Krielaarts & Hans Driessen, Ooggetuigen van de Russische geschiedenis. Besproken door Greetje van der Werf
• Corine de Vries, Dansen in een strafkamp. Reportages uit Rusland en buurlanden. Besproken door Nicole de Boer
• Alexander Litvinenko & Joeri Felsjtinski, Blowing up Russia. The secret plot to bring back KGB terror. Besproken door Joeri Buhrer Tavanier
• Ljoedmila Oelitskaja, Vrouwenleugens. Besproken door Pauline Michgelsen

AGENDA

Eindexamenwet aangenomen

René Does

Vanaf 2009 leggen alle middelbare scholieren van Rusland hetzelfde eindexamen af. De resultaten hiervan zullen als toelatingsbewijs voor vervolgopleidingen gelden. Midden februari werd deze wijziging van de Onderwijswet door president Poetin ondertekend. De invoering van het 'Ene Staatsexamen' (JeGE volgens de Russische afkorting) wordt gezien als een van de speerpunten in de hervorming van het Russische onderwijs. Het heeft de laatste tijd in de Russische media echter ook geleid tot felle reacties van tegenstanders.

Leerlingen gaan hun eindexamen in drie delen afleggen: A, B en C. Per vak zijn deel A (meerkeuzevragen) en deel B (open vragen) verplicht. De antwoorden worden door leerkrachten van buiten de eigen school nagekeken. Deel C betreft moeilijke vragen (een zogenoemde 'olympiade') die door de uitblinkers beantwoord kunnen worden en hen voorrang kan verlenen bij de toelating tot prestigieuze opleidingen. De leerlingen krijgen hun uitslag op een schaal van 100 punten.
Lees het hele artikel

Omhoog

Henri Troyat (1911-2007)

Pauline Michgelsen

Hij werd geboren als Lev Tarassov op 1 november 1911 in Moskou. Op 4 maart overleed hij in Parijs als Henri Troyat, 95 jaar oud en met meer dan honderd boeken op zijn naam.

Zijn eerste levensjaren waren rijk, met een Frans-Zwitserse gouvernante voor de Franstalige opvoeding, en een njanja voor de Russische basis. Na de revolutie van 1917 ontvluchtte de familie Moskou en belandde na de nodige omzwervingen in Parijs. 'Het was zo'n buitengwoon vreemde periode,' zo beschreef Troyat later hun vlucht in een interview met de Franse krant Le Monde, 'dat ik veel ervan niet in mijn romans kon gebruiken. Het was te onwaarschijnlijk voor fictie.'
Lees het hele artikel

Omhoog

Rusland vecht tegen demografische crisis

Jan Limbeek

De bevolking van Rusland kromp vanaf 1999 jaarlijks met ruim 700.000 zielen als gevolg van een laag geboortecijfer, een hoog sterftecijfer en een bescheiden netto-immigratie. De hoge immigratie in de jaren '90 maakte de natuurlijke krimp (sterfte minus geboorten) voor een groot deel goed. In het nieuwe millennium compenseerde de immigratie het verlies veel minder en openbaarde de demografische crisis zich ten volle. Vorig jaar werden de eerste tekenen van herstel zichtbaar. Het geboortecijfer nam toe met 1,3 procent en in januari 2007 met 14,7 procent ten opzichte van januari 2006. Tegelijkertijd daalde het sterftcijfer met zes procent en in januari 2007 met negen procent. Ligt verdere verbetering voor de hand?

In 2006 riep president Poetin de bestrijding van de demografische crisis uit tot prioriteit. Grote sommen geld worden vanaf 2007 besteed om vrouwen te verleiden meer kinderen te krijgen.

Voor een tweede kind krijgen vrouwen een geboortepremie van 250.000 roebel (7.200 euro), die men kan besteden als het kind drie jaar is geworden: aan het eigen pensioen, aan toekomstige scholing voor het kind, of aan een hypotheek om het huisvestingsprobleem te lijf te gaan.
Lees het hele artikel

Omhoog

Russisch leven

René Does

In de rubriek 'Russisch leven' worden nieuwsberichten uit Russische kranten, weekbladen, persbureaus en nieuwssites samengevat. Het gaat om zaken die de Nederlandse media gewoonlijk niet halen, maar die wel inzicht geven in het Russisch bestaan.

MIDDENKLASSE
Het Instituut voor Sociologie van de Russische Academie van Wetenschappen heeft onderzoek verricht naar de omvang en waarden van de Russische middenklasse. Iemand behoort tot de middenklasse op basis van vier criteria: een middelbare of hogere opleiding, het verrichten van witte boordenwerk, een meer dan gemiddeld inkomen en de inschatting van de eigen maatschappelijke positie. Dan behoort 20 tot 22 procent van de Russische bevolking tot de middenklasse.

De middenklasse is bijna geheel een stedelijk fenomeen. Hoe groter de stad, hoe meer middenklasse. In Moskou en Sint Petersburg behoort 28 procent van de bevolking ertoe. Het gemiddelde maandinkomen per gezinslid in de middenklasse is 10.500 roebel (ongeveer 300 euro). In Moskou is dat 14.000 euro.

Leden van de middenklasse worden individualistischer: ze gaan bijvoorbeeld minder vaak in groepen op vakantie. Net als onder de rest van de bevolking heeft bijna tweederde een hekel aan Amerika. Europa is onder de middenklasse wel veel geliefder dan bij Russen uit lagere groepen. Negentig procent denkt positief over Europa.

De Russische middenklasse heeft nauwelijks interesse voor politiek. De meeste kiezers uit deze klasse stemmen daarom automatisch op de pro-presidentiële partij Eenheid.

Moskovskije Novosti, 2007, nr. 4

Lees de hele rubriek

Omhoog

Rusland wil weer meedoen in de wereld

René Does

Dat was toch wel even schrikken toen president Vladimir Poetin op 10 februari zijn toespraak hield op de 43ste München-conferentie voor internationale veiligheidsvraagstukken. Zijn felle kritiek op de westerse en met name Amerikaanse buitenlandse politiek deed de vraag opkomen of de wereld naar een herleving van de Koude Oorlog koerst. Is de Russische soep echt zo heet gegeten als die door Poetin in München werd opgediend?

In het begin van zijn toespraak kondigde Poetin aan dat hij nu eens 'zonder overdreven beleefdheid' en 'recht voor zijn raap' over internationale veiligheidsvraagstukken wilde spreken en hij sprak de hoop uit dat de conferentievoorzitter niet na twee of drie minuten zijn microfoon zou uitschakelen. Hierna hield hij een filippica tegen alles wat er volgens hem niet deugt in de internationale verhoudingen, waaronder de 'minachting' van de Verenigde Staten voor de 'basisprincipes van het internationale recht', de oostwaartse uitbreiding van de NAVO, de plaatsing van anti-raketsystemen in Polen en Tsjechië, de stationering van Amerikaanse legereenheden in Bulgarije en Roemenië, de mening in het Westen dat Rusland zijn energierijkdom zou misbruiken voor politieke doeleinden en pogingen om de OVSE te veranderen in een 'vulgair instrument' voor kritiek op Rusland.
Lees het hele artikel

Omhoog

Hollands affiche in Petersburg

Charles Hoedt

Het Nederlands Instituut in Sint Petersburg (NIP) viert dit jaar zijn 10-jarig bestaan. Het instituut heeft een bewogen decennium achter de rug waarin het zelfs bijna werd opgeheven. Maar inmiddels is het NIP niet meer weg te denken uit de tsarenstad.

Mila Chevalier hoeft niet lang na te denken over de vraag wat haar baan zo aantrekkelijk maakt. 'Het mooie van dit werk is dat je zoveel interessante mensen tegenkomt.' Als directeur van het Nederlands Instituut in Sint Petersburg (NIP) haalde de sympathieke, ondernemende Russische Neerlandica al vele bekende Nederlandse kunstenaars, schrijvers en wetenschappers naar Rusland.
Lees het hele artikel

Omhoog

Inhoudsopgave nr.3 (juni) 2007

REDACTIONEEL

ACTUALITEIT

Boris Jeltsin (1931-2007)

Geen verrassingen in Armenië

De parlementsverkiezingen van mei 2007.

RELIGIE

Kerk doet weer mee in Rusland

Een analyse van de relatie tussen kerk en staat in het hedendaagse Rusland.

Strijd om godsdienstonderwijs

COLUMN

RELIGIE

Een geschilderd gebed

In ieder Russisch-orthodoxe kerk stuit de bezoeker op iconostase. Hoe is deze opgebouwd?

Alles voor een icoon

Op de Iconenschool in Sint Petersburg bekwamen studenten zich in het schilderen van iconen. Een reportage.

Atheïsme in godshuis

Charles Hoedt bezocht het vermaarde 'Museum voor Atheïsme'.

TOERISME

Wie wil er nog naar Rusland

Het gaat de laatste jaren niet goed met het toerisme in Rusland. Een analyse.

Liften van Rotterdam naar Vladivostok

De Nederlander Peter Reitsma liftte heel Rusland door. Margreet Strijbosch vroeg hem hoe hij dit heeft aangepakt.

Stokbroodje kaviaar

In Frankrijk en Spanje groeit de kunstmatige kweek van steur en de productie van kaviaar.

Op zoek naar de beloega

Een reportage uit het hoge noorden van Rusland over de vis die walvis noch dolfijn is.

INTERNET

REPORTAGE

Seks boven de lakens

Ivo Pertijs bezocht de eroticabeurs Eros Moscow.

BOEKBESPREKINGEN

• Herbert J. Ellison, Boris Jeltsin and Russia's democratic transformation. Besproken door Joeri Buhrer Tavanier
• Tamara Grdzelidze e.a. (red.), Witness through troubled times. A history of the orthodox church of Georgia, 1811 to the present. Besproken door Sandra Boersma
• Martin Sixsmith, The Litvinenko file. The true story of a death foretold. Besproken door Ivo Pertijs
• Anna politkovskaja, Russisch dagboek. Besproken door Ivo Pertijs
• Angela Dekker, Verloren verleden. Een eeuw Russische emigrés in Parijs. Besproken door Pauline Michgelsen

AGENDA

Geen verrassingen in Armenië

René Does

Eindelijk waren de internationale verkiezingswaarnemers eens redelijk tevreden over het democratische verloop van verkiezingen in Armenië. Nadat verkiezingen in de voormalige Kaukasische sovjetrepubliek telkenmale als niet vrij en niet eerlijk waren beoordeeld, passeerden de parlementsverkiezingen van 12 mei - ondanks enkele kritische kanttekeningen - wel de democratische meetlat van de OHDIR, de organisatie voor internationale verkiezingswaarnemingen van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa.

De Armeniërs kozen op 12 mei een nieuwe Nationale Vergadering. Deze telt 131 zetels en wordt volgens een gemengd kiesstelsel gekozen: 90 zetels worden gevuld door middel van proportionele partijverkiezingen en 41 door een districtenstelsel met individuele kandidaten.
Lees het hele artikel

Omhoog

Boris Jeltsin (1931-2007)

René Does

Op 23 april overleed op 76-jarige leeftijd Boris Nikolajevitsj Jeltsin, de eerste president van Rusland. Prospekt verzamelde uit de Russische kranten enkele herinneringen van vooraanstaande landgenoten die Jeltsin op het hoogtepunt van zijn macht gekend hebben.

Vladimir Poetin, president van Rusland:
'Op initiatief van Boris Jeltsin werd een nieuwe Grondwet aangenomen die de mensenrechten tot de hoogste waarde uitriep. Deze bood de mensen de mogelijkheid hun gedachten vrijelijk te uiten, op vrije wijze de machthebbers van hun land te kiezen en hun kunstzinnige en economische plannen te realiseren.'
Lees het hele artikel

Omhoog

Kerk doet weer mee in Rusland

René Does

De Russisch-orthodoxe kerk lijkt weer helemaal terug in het maatschappelijke en politieke leven van Rusland. Tijdens belangrijke ceremonies en bijeenkomsten duikt geregeld de gestalte van patriarch Aleksi II op. President Poetin is volgens kenners van de kerk geen 'kaarsjesdrager' die uit electorale overwegingen gebruik wil maken van de opleving van het geloof onder de Russen, maar een oprechte orthodoxe gelovige. Hij is regelmatig aanwezig op kerkelijke bijeenkomsten, zoals afgelopen Hemelvaartsdag, tijdens de hereniging van de binnenlandse en de buitenlandse Russisch-orthodoxe kerk. Een korte beschouwing over de relatie tussen kerk en staat in het hedendaagse Rusland.

Hoeveel inwoners van Rusland gelovig zijn is niet precies te tellen. Over het geloof zijn geen vragen gesteld in de laatste volkstellingen.
Lees het hele artikel

Omhoog

Atheïsme in godshuis

Charles Hoedt

Het allereerste religiemuseum ter wereld staat in Sint Petersburg. Het werd tijdens de Sovjet-Unie opgericht als museum voor de promotie van het atheïsme. Nota bene in een kathedraal. 'Wij waren pioniers. Ook op het gebied van godsdienst.'

Vele tranen heeft Ksenija Moezina om het vertrek gelaten. De 79-jarige medewerkster van het Staatsmuseum van Godsdienstgeschiedenis kan zich haar laatste werkdag in de Kazan-kathedraal nog goed herinneren. Alsof ze er gisteren nog de toegangskaartjes controleerde onder de 80 meter hoge Russisch-orthodoxe kerkkoepel.
Lees het hele artikel

Omhoog

Wie wil er nog naar Rusland

René Does

Het gaat de laatste jaren niet goed met de toeristische sector in Rusland. Minder buitenlanders komen naar Rusland en steeds meer Russen gaan op vakantie naar het buitenland.

Ook de Russen weten dat toerisme in de moderne wereld een belangrijke economische sector is, die veel inkomsten en werkgelegenheid kan genereren. De Russische regering wil de sector dan ook graag ontwikkelen. Er bestaan allerlei landelijke, regionale en plaatselijke plannen om het toerisme te bevorderen.
Lees het hele artikel

Omhoog

Stokbroodje kaviaar

Pauline Michgelsen

Het gaat niet goed met de steur. Wereldwijd wordt deze vis, die al zeker 160 miljoen jaar bestaat, met uitsterven bedreigd. Omdat de liefde voor kaviaar echter blijft bestaan, werkt men tegenwoordig steeds meer met steurkwekerijen. En dat kan op heel bijzondere plaatsen zijn, zoals de Pyreneeën en de monding van de Gironde bij Bordeaux.

De weg voert langs de rivier de Garonne door de Val d'Aran. De laatste sneeuw schittert in de verte op de toppen van de Pyreneeën. Op zo'n 700 meter hoogte ligt Les, een van de eerste Spaanse plaatsjes na de Franse grens. Het dorpje heeft een aantal kleding-, drank- en sigarettenwinkels (allemaal goedkoper dan in Frankrijk), benzinestations (idem), een camping, een elektriciteitscentrale en een eigen kaviaarmerk.
Lees het hele artikel

Omhoog

Op zoek naar de beloega

Margreet Strijbosch

Op een landtong van het Grote Solovetski-eiland in de Witte Zee in het noorden van Rusland staat een houten toren. Die biedt uitzicht op een bijzonder spektakel: de zomerbijeenkomst van een groep van ongeveer tweehonderd beloega's, oftewel witte dolfijnen. De toren is gebouwd door Russische wetenschappers die hier een primitief onderzoekskamp runnen. Soms in gezelschap van een - westerse - ecotoerist.

Storm en regen slaan op de tentjes van de onderzoekers van het Instituut voor Oceanologie. De onderzoekers bestuderen hier in een baai het gedrag van de beloega's.
Lees het hele artikel

Omhoog

Seks boven de lakens

Sex sells, ook in Rusland. Door de economische groei van de laatste jaren geniet de seksbranche meer aandacht van potentiële consumenten. Toch blijkt het voor vertegenwoordigers van de industrie lastig om succesvol én volledig legaal zaken te doen. Prospekt nam een kijkje op de eroticabeurs in Moskou.

'Over een eroticabeurs konden we in de Sovjet-Unie slechts dromen,' verzucht de 75-jarige schrijver Joeri Bezeljanski bij de opening van de zesde editie van Eros Moscow. Even later knipt hij symbolisch een rood lint door op een podium waar vier dagen lang erotische voorstellingen plaatsvinden.
Lees het hele artikel

Omhoog

Inhoudsopgave nr.4 (september) 2007

REDACTIONEEL

ACTUALITEIT

Landjepik onder het poolijs

Eenpartijstaat via verkiezingen

Oekraïne op herhaling

Militaire monumentenzorg

Boksgrootmacht

COLUMN

ACHTERGROND

Creatief jongerenprotest

Wit-Russische jongeren die willen protesteren tegen het regime van Aleksandr Loekasjenko moeten inventief te werk gaan. Een reportage.

OPINIE

Naar een zwarte zee dimensie

Jan Marinus Wiersma en Guido Reehuis bepleiten meer samenwerking van de EU met Rusland in de Zwarte Zee-regio.

REPORTAGE

Het ongelijk van Borat

Remco van der Kruk is onder de indruk van het Centraal-Aziatische Kazachstan.

INTERVIEW

Aleksandra Marinina verlaat de misdaad

Een interview met de beroemde Russische misdaadauteur.

KINDERBOEKEN

Gezocht: modern Russisch kinderboek

De stand van zaken op de Russische kinderboekenmarkt.

De keuze van kleine Jan

Ivo Pertijs gaat met zijn zoon Jan (5) naar de kinderafdeling van het Dom Knigi in Moskou.

De Russische kinderbibliotheek

Robbert-Jan Henkes doet een oproep aan Van Oorschot voor het uitgeven van de Russische kinderbibliotheek.

Rusland in Nederlands jeugdboek

Acht Nederlandse kinderboeken die zich in Rusland afspelen.

Jan Terlouw begon met Pjotr

Charles Hoedt interviewt oud-politicus en kinderboekenauteur Jan Terlouw over zijn bestseller Pjotr.

Van Fjodorov tot Spirin

Een geschiedenis van de Russische kinderboekillustraties.

RECEPT

AGENDA

Landjepik onder het poolijs

René Does

Onder het noordelijke poolijs ligt naar verwachting een kwart van de wereldvoorraden aan olie en aardgas, alsmede grote voorraden metalen en diamanten. Deze rijkdommen vertegenwoordigen een waarde van honderden miljarden dollars. Als straks tegen 2040 door de opwarming van de aarde het poolijs zal zijn gesmolten, komen deze hulpbronnen vrij voor ontginning. Op 2 augustus heeft Rusland met luid tromgeroffel een eerste claim gelegd op deze bodemschatten, hetgeen gevolgd werd door geschrokken en geïrriteerde reacties in het Westen. Ontwikkelt zich hier een 'IJskoude Oorlog'?

Onder leiding van poolvorser en parlementslid Artoer Tsjilingarov doken twee miniduikboten onder het ijs om op ruim vier kilometer diepte op de geografische Noordpool bodemmonsters te nemen en een Russische vlag van titanium te planten. 'De Noordpool is van ons!' riep Tsjilingarov toen hij weer boven water verscheen. Hij vergeleek zijn expeditie met de landing van de eerste mens op de maan, met dit verschil dat nu de Russen de winnaars zijn. De Russische borstklopperij was weer een uiting van het Russische verlangen om met respect te worden behandeld als grootmacht.
Lees het hele artikel

Omhoog

Eenpartijstaat via verkiezingen

Pauline Michgelsen

Op zaterdag 18 augustus kon de bevolking van Kazachstan naar de stembus voor vervroegde parlementsverkiezingen, die nodig waren om een aantal grondwetswijzigingen, waartoe in mei 2007 was besloten, te bekrachtigen. De wijzigingen behelsden onder meer een verhoging van het aantal parlementsleden van 77 naar 107 en een verkorting van de presidentiële zittingstermijn van zeven naar vijf jaar. Ook kan een president nog maar maximaal twee termijnen gekozen worden. Deze grondwetswijzigingen moeten Kazachstan tot een democratischer land maken, met beperktere macht voor de president.

Ondertussen gelden de twee laatstgenoemde grondwetswijzigingen niet voor de huidige president. De nu 66-jarige Noersoeltan Nazarbajev is al sinds Kazachstans onafhankelijkheid in 1991 aan de macht. Hiervoor was hij eerste secretaris van de communistische partij van Kazachstan. Hij wil in 2012 graag weer herkozen worden.
Lees het hele artikel

Omhoog

Oekraïne op herhaling

René Does

Op 30 september gaan de Oekraïners vervroegd naar de stembus om een nieuwe Rada, het 450 zetels tellende parlement, te kiezen. Deze verkiezingen moeten een einde maken aan de politieke crisis van afgelopen winter en voorjaar. Of dit gaat lukken, valt sterk te betwijfelen. Het gaat immers weer tussen dezelfde partijen met dezelfde leiders, die ongeveer dezelfde uitslag als de vorige keer (maart 2006) zullen behalen.

Afgelopen maart stuurde de hervormingsgezinde 'oranje' president Viktor Joesjtsjenko het parlement naar huis, omdat zijn cohabitation met de regering van de conservatieve en meer Russisch-gezinde premier Viktor Janoekovitsj was uitgelopen op een persoonlijke machtsstrijd over de controle op het parlement en de regeringsdepartementen, met name de machtsdepartmenten. Voor de Oekraïense burgers had het parlement niet echt weggestuurd hoeven worden omdat het economische beleid van de regering Janoekovitsj redelijk succesvol is. Onder Janoekovitsj groeide de Oekraïense economie met 8 tot 10 procent per jaar.
Lees het hele artikel

Omhoog

Boksgrootmacht

Ivo Pertijs

Na de sportieve successen van zwaargewicht boksers uit de voormalige Sovjet-Unie organiseert de Russische promoter Joeri Fjodorov prestigieuze boksshows op eigen bodem, zoals het komende wereldtitelgevecht op 13 oktober in Moskou. Het moeten wel evenementen in de Russische stijl zijn. Aan een 'Las Vegas aan de Moskva' is geen behoefte.

Aanvankelijk stond een uniek gevecht gepland om twee wereldtitels in de zwaargewichtcategorie te verenigen. De Dagestaanse WBO-titelhouder Soeltan Ibragimov zou het in de Moskouse ring opnemen tegen WBA-kampioen Roeslan Tsjagajev uit Oezbekistan. De laatste haakte af door een blessure. Kort daarop werden de grote billboards vervangen door nieuwe: op 13 oktober verdedigt Ibragimov zijn titel tegen de levende legende Evander Holyfield.
Lees het hele artikel

Omhoog

Marinina verlaat de misdaad

Ivo Pertijs

Marina Aleksejeva (1957) begon zestien jaar geleden onder het pseudoniem Aleksandra Marinina te schrijven. De toenmalige analytica van de Russische politie zag hierin een mogelijkheid om haar visie op deze mannenwereld met anderen te delen. Tientallen miljoenen verkochte boeken later kondigt de 'koningin van de Russische vrouwelijke detectives' aan dat ze het detectivegenre gaat verlaten. 'Eigenlijk is een misdaad helemaal niet interessant.'

Een eigen kantoor in een prestigieuze wijk van Moskou is een luxe die Aleksandra Marinina, zoals iedereen haar in Rusland kent, zich nu makkelijk kan veroorloven. Haar detectives gaan nog altijd als warme broodjes over de toonbank. Op hoeveel exemplaren de teller inmiddels staat? Geen idee, dat moet je aan mijn manager vragen,' antwoordt de schrijfster. Ze roept de manager erbij. Een wat oudere man verschijnt en somt de verkoopcijfers droogjes op: 42 miljoen in Rusland en nog eens twee miljoen in het buitenland. Boeken van Marinina verschenen in vijfentwintig landen, waaronder Nederland.
Lees het hele artikel

Omhoog

Gezocht: modern Russisch kinderboek

Greetje van der Werf

Russische tieners vinden in de boekwinkel vooral veel vertalingen van buitenlandse series als Harry Potter en Lord of the Rings en andere boeken uit het fantasy-genre. Ook treffen ze er planken vol Russische klassiekers uit de twintigste eeuw, die hun ouders volop gelezen hebben - en waar ze nog altijd hoog van op geven - maar die door de huidige generatie als verouderd worden ervaren. Is het dan zo dat de Russische kinderen alleen nog Harry Potter lezen?

'Met het lezen gaat het dezelfde kant op als met de Sovjet-Unie' waarschuwde de Moscow Times dit voorjaar. Het dagblad vroeg de 14-jarige Joelija Agejeva een boek te noemen dat ze het afgelopen jaar, buiten de verplichte schoolboeken om, gelezen had. 'Dat kan ik me niet herinneren. Telt de Cosmopolitan ook als een boek?' Van haar klasgenoten konden er slechts enkelen meer dan twee boeken noemen die ze onlangs nog uit zichzelf gelezen hadden. Bijna allemaal noemden ze Harry Potter.
Lees het hele artikel

Omhoog

De keuze van kleine Jan

Ivo Pertijs

Prospekt-medewerker Ivo Pertijs is vader van Jan, een eigenzinnige tweetalige Nederlands-Russische kleuter. In Moskou gingen vader en zoon op zoek naar de leukste Russische kinderboeken. Jan is vijf jaar.

Op de begane grond van de hoofdvestiging van boekhandel Moskovski Dom Knigi aan de Nieuwe Arbat is sinds kort een speciale kinderafdeling. Tussen de opgezette dieren (een beer, vos, kraai en andere dieren uit Russische fabels) is het aangenaam toeven voor de jonge lezers. De kleintjes zitten op gekleurde stoeltjes en kijken naar een groot lcd-scherm, waarop die middag de Russische versie van Alice in Wonderland te zien is.
Lees het hele artikel

Omhoog

Rusland in Nederlands jeugdboek

Nicole de Boer

Jeugdboeken maken soms een diepe indruk. Je kunt er bijvoorbeeld een levenslange fascinatie voor Rusland aan overhouden. Wat zijn de mooiste 'Russische' boeken van Nederlandse auteurs?

Jaap ter Haar, Boris (1966)
In 1965 schreef Jaap ter Haar De geschiedenis van Rusland. Hij kreeg daarop een uitnodiging om de Sovjet-Unie te bezoeken, waar hij behalve secretaris-generaal Leonid Brezjnev ook de kinderboekenschrijver en voorzitter van de Schrijversbond Sergej Michalkov, ontmoette.

Een andere bijzondere ontmoeting leidde het jaar daarop tot zijn boek Boris. Schrijver Boris Makarenko had Ter Haar meegenomen naar de Piskarjovskoje begraafplaats in Leningrad, waar de slachtoffers van het Beleg van Leningrad begraven liggen. Makarenko vertelde hem hoe hij het 900 dagen durende beleg was doorgekomen.

Leningrad 1943. De twaalfjarige Boris droomt 's nachts van een vrachtwagen vol voedsel en medicijnen die over het bevroren Ladogameer rijdt en daar in een wak terechtkomt. Zo is ook Boris' vader omgekomen. Tijdens de belegering van Leningrad is de dood een dagelijkse metgezel van Boris en zijn buurmeisje Nadja.
Lees het hele artikel

Omhoog

Jan Terlouw begon met Pjotr

Charles Hoedt

Jan Terlouw schreef zijn beroemde kinderboek Pjotr tijdens de Koude Oorlog, na een bezoek aan Akademgorodok, de wetenschapsstad in Siberië, waar hij in 1968 een internationaal congres over kernfysica bijwoonde. Pjotr werd gepubliceerd in 1970 en beleefde sindsdien vele herdrukken. 'Pjotr is mijn meest romantische boek.'

Officieel is Jan Terlouw al tien jaar met pensioen. Niet dat je dat kunt merken. De oud-politiek leider van D66 heeft, naast zijn schrijverschap, vele functies bij maatschappelijke organisaties en draait nog altijd een volle werkweek met een drukbezette agenda. 'Ik werd 65 en mocht van de wet niet langer Commissaris van de Koningin zijn,' zegt hij met enige weemoed in zijn stem. 'Anders had ik langer voor de provincie Gelderland willen werken. Ik had er nog veel voor kunnen doen.'
Lees het hele artikel

Omhoog

Van Fjodorov tot Spirin
Het illustreren van kinderboeken door de tijd

Pauline Michgelsen

Het oudste Russische kinderboek, een ABC van Ivan Fjodorov, stamt uit 1574. Het echte illustreren van verhalen voor kinderen begon echter pas in de loop van de negentiende eeuw. Veel Russische kunstenaars, en zeker niet de minste, gingen zich ermee bezighouden.

Een van hen was de kunstschilder Vasili Soerikov (1848-1916). Hij werd beroemd met historische doeken als De executie van de Streltsen en Bojarynja Morozova, maar voorzag ook de voor kinderen aangepaste verhalen van Ivan Toergenev en Lev Tolstoj van plaatjes.
Lees het hele artikel

Omhoog

Inhoudsopgave nr.5 (november) 2007

REDACTIONEEL

ACTUALITEIT

Joelija deed het weer

Kredietcrisis raakt Rusland

Poetin schrijft geschiedenis

COLUMN

POLITIEK

Een machtiger parlement

Jan Limbeek praat u bij over de komende parlementsverkiezingen in Rusland.

Spelen met patriotisme

Over het gebruik van patriotisme in de hedendaagse Russische politiek en de gevaren die dit met zich meebrengt.

Conformisten

Russische jongeren zijn nog gezagsgetrouwer dan hun ouders. Over jongeren en politiek in Rusland.

'De situatie is zeer instabiel'

Oud-sovjetdissident Vladimir Boekovski wil de nieuwe president van Rusland worden. Irina Grivnina sprak met hem.

Russisch leven

Een politieke aflevering van de rubriek 'Russisch leven'. Alleen te lezen op de website.

INTERNET

REPORTAGE

'Jij gaat naar Siberië'

Roel van Duijn komt tegenwoordig vaak in Rusland en deed eigen speurwerk naar de geschiedenis van de stalinistische terreur.

HOGER ONDERWIJS

Wit-Russen studeren in Litouwen

Onafhankelijke sociale wetenschappers van Wit-Rusland wijken uit naar de Litouwse hoofdstad Vilnius.

FILM

'Galja is een erg Russisch personage'

Ivo Pertijs interviewde filmactrice Joelija Vysotskaja, die de hoofdrol speelde in de niewste film van Andrej Kontsjalovski, Glanjets.

BOEKBESPREKINGEN

• Gordon M. Hahn, Russia's islamitic threat. Besproken door Michael Kemper
• Peter d'Hamecourt, Russen zien ze vliegen. Een reis van communisme - via perestrojka - naar Poetinisme. Besproken door Margreet Strijbosch
• Boris Berezovski, The art of the impossible. (Drie delen van elk zo'n 600 woorden, onder redactie van Joeri Felshtinski.) Besproken door Ivo Pertijs
• Birgit Beumers (red.), 24 Frames: the cinema of Russia and the former Sovjet-Union. Besproken door Pauline Michgelsen
• Iwan Tol, Drama in het Lenin-stadion. De verzwegen doden van Spartak Moskou - Haarlem. Besproken door René Does
• Emigrantenliteratuur: Anya Ulinich, Petropolis; Marina Lewycka, Twee caravans; Ellen Litman, The last chicken in America. Besproken door René Does
• Martin Cruz Smith, Stalin's ghost. Besproken door Nicole de Boer
• Otto Boele en Sjeng Scheijen (red.), De zwijgende kastelen op jouw heuvels. Nederland door Russische ogen. Besproken door Greetje van der Werf

AGENDA

Joelija deed het weer

René Does

Mijn voorspellingen over de parlementsverkiezingen in Oekraïne in de vorige Prospekt zaten er op één punt helemaal naast: het Blok Joelija Timosjenko (BJoeT) won veel meer zetels dan verwacht, waardoor de verkiezingen van 30 september een overwinning van het oranje kamp werden. Even leek het er zelfs op dat BJoeT nog groter zou worden dan de Partij van de Regio's van premier Viktor Janoekovitsj, maar dat kwam omdat in Oekraïne de verkiezingsresultaten binnenkomen in de volgorde van het 'oranje' westen naar het 'blauwwitte' oosten.

Timosjenko werd weer eens onderschat. Zij kan onvermoeibaar campagne voeren en doet dan allerlei populistische beloftes. Deze keer waren dat hogere salarissen en pensioenen, teruggave van de verloren spaartegoeden uit de sovjettijd en afschaffing van de dienstplicht. Timosjenko was net iets populistischer dan de andere partijleiders. Een aanhanger van haar verklaarde tegenover een verslaggever van The Economist: 'Natuurlijk liegt zij net zo hard als de anderen, maar ze liegt zo mooi.'
Lees het hele artikel

Omhoog

Kredietcrisis raakt Rusland

Jan Limbeek

De onrust op de internationale valutamarkten heeft ook Rusland niet onberoerd gelaten. De crisis ontstond in augustus in de Verenigde Staten, toen veel huizenbezitters hun hypotheeklasten niet meer konden opbrengen. Overal ter wereld, ook in Rusland, zijn banken terughoudender geworden om geld te lenen aan elkaar, consumenten en bedrijven. Bovendien zijn leningen vanwege de oplopende rente duurder geworden. De Russische rente op kortlopende kredieten verdubbelde van 3 à 5 procent naar 5 à 8 procent. (De rente is nog steeds negatief aangezien de inflatie, zo'n 8 procent, hoger ligt.) Hoe langer deze situatie voortduurt, hoe lager de economische groei. Het IMF verlaagde de wereldwijde groeiprognose met 0,4 procent.

De laatste jaren hebben Russische banken tientallen miljarden dollars in het buitenland geleend. In de eerste zes maanden van 2007 leenden banken 30 miljard dollar in het buitenland en bedrijven 52 miljard. Terwijl de schuld van de overheid sterk afnam, nam die van banken en bedrijven enorm toe. Die leningen worden nu duurder. De afgelopen twee maanden zijn obligaties ter waarde van 10 miljard dollar geannuleerd. Dat geld moet nu ergens anders vandaan komen.
Lees het hele artikel

Omhoog

Poetin schrijft geschiedenis

René Does

Het moet uit zijn met de azijnpisserij over het verleden. Russen moeten weer trots zijn op hun land en hun geschiedenis. Deze boodschap wordt vandaag de dag gepropageerd in de nieuwste leerboeken voor de twee meest politieke vakken in het Russische onderwijs, geschiedenis en maatschappijleer.

Voor de Russische leerkrachten in deze vakken zijn dit schooljaar twee nieuwe handboeken uitgebracht: De nieuwste geschiedenis van Rusland, 1945-2006 van Aleksandr Fillipov en Maatschappijleer. De wereld in de 21ste eeuw van Joeri Poljakov. Deze werken zijn doordesemd met de sfeer van hernieuwd patriottisme.
Lees het hele artikel

Omhoog

Een machtiger parlement

Jan Limbeek

Op 2 december gaan de Russen naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. Een korte terugblik op eerdere parlementsverkiezingen en een vooruitblik op de komende.

Er was een tijd - in de jaren negentig - dat de verkiezingen voor het lagerhuis van het parlement (de Doema) zeer belangrijk waren. De uitslag was moeilijk voorspelbaar en de koers van het land hing ervan af. Een van de redenen waarom de economische hervormingen in de jaren negentig slecht van de grond kwamen, was de parlementaire obstructie.

De ‘beste’ parlementsverkiezingen vonden plaats in december 1999. Deze verkiezingen waren betrekkelijk democratisch. Nog nooit was de resulterende Doema zo hervormingsgezind en was de kwaliteit van de afgevaardigden zo hoog. Dit was een belangrijke reden voor de toenmalige succesvolle en ingrijpende hervormingen. De basis voor de huidige economische groei werd toen gelegd.
Lees het hele artikel

Omhoog

'De situatie is zeer instabiel'

Irina Grivnina

Journaliste Irina Grivnina is al lange tijd bevriend met de oud-sovjetdissident Vladimir Boekovski. Hij heeft zich kandidaat gesteld voor de presidentsverkiezingen van maart 2008. Een goede reden om Boekovski aan de vooravond van het verkiezingsseizoen weer eens te spreken.

Vladimir Boekovski was 19 jaar toen hij zijn strijd tegen de sovjetmacht en diens alter ego de geheime dienst KGB, begon. Na augustus 1991 nodigde Jeltsin Boekovski uit om als getuige op te treden in een rechtszaak tegen de CPSU. Maar daar kwam het niet van: Jeltsin had niet de moed de partij te veroordelen waarin hij zelf lange tijd hoge posten vervulde. Weer tien jaar later had de KGB, nu onder een andere naam, zijn tentakels over het Kremlin uitgespreid…
Lees het interview

Omhoog

'Russisch leven'

In de rubriek 'Russisch leven' worden nieuwsberichten uit Russische kranten, weekbladen, persbureaus en nieuwssites samengevat. Het gaat om zaken die de Nederlandse media gewoonlijk niet halen, maar die wel inzicht geven in het Russisch bestaan. Deze keer een politieke aflevering van de rubriek.

VERKIEZINGSREGELS
In vergelijking met de parlementsverkiezingen van december 2003 zijn er voor de komende Doema-verkiezingen van 2 december verscheidene veranderingen in de kieswet doorgevoerd. Hieronder volgen de acht belangrijkste veranderingen:

1. Dit jaar mogen er alleen nog maar partijen meedoen voor de 450 zetels. In 2003 had Rusland nog een gemengd kiesstelsel: 225 zetels werden gevuld door proportionele partijverkiezingen en 225 door districtsverkiezingen met individuele kandidaten.
2. De kiesdrempel voor partijen is verhoogd van 5 naar 7 procent.
3. In de Doema moeten minstens twee partijen vertegenwoordigd zijn. Als geen enkele tweede partij de kiesdrempel van 7 procent haalt, dan komt toch de tweede partij in het parlement. In 2003 moesten er nog minimaal drie partijen in de Doema komen.
4. Partijen mogen maximaal 600 kandidaten op hun kieslijsten zetten. In 2003 waren dat er maximaal 270.
5. Minstens 80 van de 89 regio's moeten op de partijlijsten vertegenwoordigd zijn met 'regionale groepen'. Dit is een enorme vermeerdering in vergelijking met 2003, toen dat minimaal zeven regio's betrof.
6. Op de landelijke kandidatenlijst mogen alleen partijleden en partijlozen staan. In 2003 mochten ook leden van andere partijen op die lijst komen.
7. Het stemvakje 'Tegen iedereen' is afgeschaft. In 2003 stemden 2.851.600 kiezers (4,7 procent) 'tegen iedereen'.
8. De minimale kiezersopkomst is afgeschaft. In 2003 moest nog minstens 25 procent van de kiezers opkomen om de parlementsverkiezingen geldig te maken.

Rossijskaja Gazeta, 31-8-2007

Lees de rubriek

Omhoog

Wit-Russen studeren in Litouwen

Margreet Strijbosch (tekst en foto)

De groeiende onvrijheid in Wit-Rusland maakt dat steeds meer jongeren in het buitenland willen studeren. Velen nemen hun toevlucht tot de European Humanities University in Vilnius. De universiteit werd 15 jaar geleden opgericht in Wit-Rusland, maar ging in 2005 in ballingschap in buurland Litouwen.

'Heute hat es ziemlich viel geregnet. Gestern hat es allerdings noch mehr geregnet als heute. Vorgestern…' Aangespoord door haar docente leest de 20-jarige Polina haar huiswerk hardop voor. Polina en haar medestudenten volgen Duitse conversatieles op de European Humanities University (EHU) in Vilnius. Polina studeert communicatie en journalistiek. Op zich niets bijzonders, behalve dan dat zij een Wit-Russische is, die op een Wit-Russische universiteit studeert… in het buitenland. Samen met zo'n 420 medestudenten heeft zij haar toevlucht gezocht in buurland Litouwen. De EHU is namelijk een universiteit in ballingschap.
Lees het hele artikel

Omhoog

Inhoudsopgave nr.6 (december) 2007

REDACTIONEEL

ACTUALITEIT

Tussenstand

Lachende derde

Jammer van Saakasjvili

Eerste Europese verkiezingsdag

TABELLEN

Kaukasische bloei

MEDIA

Zappen in Oost-Europa

De landenspecialisten van Ablak dompelen zich onder in het televisieaanbod van hun land:
Polen, Bulgarije, Servië, Roemenië, Hongarije.

COLUMN

MEDIA

Televisie- en blogprop

In Rusland staat de persvrijheid onder druk, maar van hernieuwde censuur als in de communistische tijd is zeker ook geen sprake.

Tycoons kapen Servische media

Morries Leeraert beschrijft de invloed van politieke en economische belangen in het Servische mediabedrijf.

RUSSISCH LEVEN

MEDIA

Koning tabloid regeert

In Roemenië worden de serieuze media steeds meer weggedrukt door sensatie- en schandaaljournalistiek.

RECEPT

BOEKBESPREKINGEN

• Anne E. Gorsuch en Diane P. Koenker (red.), Turizm. The Russian and East-European tourist under capitalism ans socialism. Besproken door René Does
• Robert Bideleux en Ian Jeffries, The Balkans. A Post-Communist history. Besproken door Joeri Buhrer Tavanier
• Elizabeth Roberts, Realm of the black mountains. A history of Montenegro. Besproken door Erik Nijsten
• Pieter Waterdrinker, Montagne Russe. Besproken door Joeri Buhrer Tavanier
• Saša Stanišic, Hoe de soldaat de grammofoon repareert. Besproken door Suzanne Jansen
• Robin Noorda, Transit Mongolië. Steppenland in verandering. Besproken door Nicole de Boer
• Nikki de Jong, Wij zijn vreemden. Zelfidentificatie en sociaal netwerk onder gemigreerde Russen uit Centraal-Azië. Besproken door Greetje van der Werf

AGENDA

Tussenstand

René Does

De Russische parlementsverkiezingen van 2 december leverden het verwachte resultaat op. Verenigd Rusland won de verkiezingen met bijna 63 procent van de stemmen.

Door de nieuwste regels van het Russische kiesstelsel heeft deze Poetin-partij meer dan twee derde van de zetels in de Doema, 315 van de 450, dat wil zeggen genoeg om grondwetswijzigingen door te voeren. Er is zelfs een pro-presidentieel stemmenblok van 393 afgevaardigden, want de Liberaal-Democratische Partij (40 zetels) en Rechtvaardig Rusland (38 zetels) zijn zeker geen oppositiepartijen. Alleen de vierde partij in de nieuwe Doema, de Communistische Partij (57 zetels), verdient die titel een beetje.
Lees het hele artikel

Omhoog

Lachende derde

Erik Nijsten

De peilingen in de media hadden het de afgelopen maanden al voorspeld: de Kroatische parlementsverkiezingen van 25 november zouden een nek-aan-nek-race worden. De strijd ging tussen de zittende regeringspartij, de Kroatische Democratische Unie (HDZ), en de belangrijkste oppositiepartij, de Sociaal Democratische Partij (SDP). Uiteindelijk kreeg de HDZ de meeste stemmen.

De dag na de verkiezingen leek het er lange tijd op dat zowel de HDZ als de SDP ongeveer 60 van de 153 zetels had veroverd. Nadat ook alle stemmen die in het buitenland (met name Bosnië-Herzegovina) waren uitgebracht, geteld waren, bleek dat de rechts-conservatieve HDZ met 66 zetels de verkiezingen had gewonnen. De SDP wist uiteindelijk 56 zetels in de wacht te slepen.
Lees het hele artikel

Omhoog

Eerste Europese verkiezingsdag

Monica Bota

De Roemeense burger wordt de laatste jaren steeds vaker gevraagd naar de stembus te gaan om zijn stem te laten horen in referenda, gemeentelijke verkiezingen en nationale parlements- en presidentsverkiezingen. Sinds de toetreding van Roemenië tot de Europese Unie op 1 januari 2007 zijn daar de verkiezingen voor het Europese Parlement bijgekomen. Op 25 november 2007 kon de Roemeense kiezer voor het eerst zijn vertegenwoordigers in het Europese Parlement kiezen.

Op 1 januari 2007 werden er op interimbasis 35 Roemeense Europarlementariërs geïnstalleerd in Brussel, terwijl verkiezingen voor het EP gepland waren in mei. Maar tegen alle verwachtingen van de burgers in stelde de regering van de liberale premier Calin Popescu Tariceanu deze verkiezingen uit tot 25 november.
Lees het hele artikel

Omhoog

Roemenië

Vlad Nicolae

De Roemenen kunnen tegenwoordig kiezen uit drie publieke zenders, rond de dertig commerciële stations die landelijk uitzenden en vele westerse kanalen. Uit een recent opinieonderzoek blijkt dat 36 procent van de bevolking dagelijks meer dan drie uur televisie kijkt. Terwijl tachtig procent van de bevolking de tv als belangrijkste bron voor het verkrijgen van politieke informatie beschouwt, zegt bijna zeventig procent geen vertrouwen te hebben in het objectieve karakter van de nieuws- en actualiteitenprogramma's.

De belangrijkste televisiestations maken deel uit van ware media-imperia, bestaande uit tv-stations, radiozenders, kranten en tijdschriften. Deze zijn eigendom van controversiële zakenmannen, van wie Dan Voiculescu de meest spraakmakende is.
Lees het hele artikel

Omhoog

Hongarije

László Marácz

De kabeltelevisie van Boedapest heeft 56 kanalen in haar aanbod. Dit zijn er heel wat meer dan de twee zenders van de publieke omroep Hongarije 1 (m1) en Hongarije 2 (m2) die Hongarije na de val van de muur rijk was.

Toch zijn er nog nauwelijks publieke zenders van andere landen op de kabel terug te vinden. Van de gerenommeerde westerse publieke zenders kunnen de Hongaren alleen het Italiaanse Rai Uno en BBC World ontvangen. Wat de vreemdtalige zenders betreft zijn er dan nog een enkele Duitse en Franse satellietzender, zoals 8sat, Pro7 en TV5, te ontvangen. Dit beperkte aanbod van buitenlandse publieke zenders op de kabel van Boedapest heeft ongetwijfeld te maken met de geringe kennis van vreemde talen van de Hongaren.
Lees het hele artikel

Omhoog

Televisie- en blogprop

René Does

De volledige persvrijheid uit de regeerperiode van president Boris Jeltsin is onder zijn opvolger Vladimir Poetin verdwenen. In de beoordeling van de Amerikaanse mensenrechtenorganisatie Freedom House is Rusland tegenwoordig ‘niet vrij’. Er is een klimaat ontstaan waarin kritische journalistiek een gevaarlijke bezigheid kan zijn. Sinds Poetin aan de macht is, zijn in Rusland veertien journalisten gedood. Welke rol spelen de Russische media in het hedendaagse politieke en maatschappelijke debat?

In de presidentsverkiezingen van 1996 dreigde president Jeltsin te verliezen van communistenleider Gennadi Zjoeganov. Om dit te voorkomen organiseerden de rijkste oligarchen op de televisie een mediacampagne voor de herverkiezing van Jeltsin. Deze campagne had succes. Het Westen keek goedkeurend toe.
Lees het hele artikel

Omhoog

Russisch leven

In de rubriek ‘Russisch leven’ worden nieuwsberichten uit Russische kranten, tijdschriften en websites samengevat. Het gaat om zaken die de Nederlandse media gewoonlijk niet halen, maar die wel inzicht geven in het Russische bestaan.

LICHAAM
Voor het maken van nieuwe paspoppen heeft het Onderzoeksinstituut voor de Textielindustrie voor het eerst sinds dertig jaar weer eens de standaardvorm van Russische lichamen berekend op basis van 6000 metingen. Het blijkt dat de gemiddelde Russische vrouw zes centimeter langer is geworden (van 146-176 cm tot 152-182 cm), een iets grotere borstomvang heeft gekregen (van 92 naar 92,5 cm) en een smallere heupomvang (van 104 naar 102 cm).

De gemiddelde Russische man is gemiddeld twee centimeter langer geworden (van 158-188 cm naar 158-200 cm), heeft eenzelfde borstomvang gehouden (100 cm) en een iets dikkere taille gekregen (van 88 naar 90 cm).

Komsomolskaja Pravda, 29-3-2007

Lees de rubriek

Omhoog

Koning tabloid regeert

Vlad Nicolae

Als je in Roemenië de televisie aanzet of de vele tabloids openslaat ontkom je er niet aan: voor de sterren is het leven fan-tas-tisch! De een heeft een jurk van 5000 euro gekocht, de ander de nieuwste BMW of een jacht in Saint Tropez aangeschaft of duizenden euro per nacht voor een hotelkamer betaald tijdens een vakantie in Dubai. Niets is te gek en als de bladen je niet meer zien staan, bel je de paparazzi zelf op of ze een foto van je komen nemen.

Het zijn zware tijden voor de geschreven media in Roemenië. De grote landelijke kranten verliezen steeds meer terrein aan het internet en de gespecialiseerde publicaties. Sportbladen en tabloids doen het het beste, vooral bij de lager opgeleiden.
Lees het hele artikel

Omhoog